Η ΕΣΕΕ, όπως και ο Εμπορικός Σύλλογος Ρεθύμνου, θεωρεί αναπόσπαστο μέρος των εμπόρων που εκπροσωπεί και όλους εκείνους τους συναδέλφους που αναγκάστηκαν, λόγω οικονομικής κρίσης, να κλείσουν τις επιχειρήσεις τους και οι οποίοι, όμως, ενδιαφέρονται να συνεχίσουν την επιχειρηματική δραστηριότητα.
Αν κάποιος μελετήσει τις έρευνες που έχουν γίνει κατά καιρούς, αποτυπώνεται σ’ αυτές η κατάσταση και παρουσιάζονται οι επιπτώσεις της ανεργίας του εμπορικού κόσμου (των συναδέλφων, δηλαδή, που είτε αναγκάστηκαν να κλείσουν την επιχείρησή τους είτε αναμένεται να την κλείσουν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα).
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τις έρευνες είναι εξαιρετικά ανησυχητικά για τη δυναμική της ανεργίας στο χώρο του εμπορίου και τις δυσμενείς επιπτώσεις τους στην ποιότητα ζωής των εμπόρων. Συγχρόνως, όμως, προκύπτουν και συγκεκριμένες προτάσεις αντιμετώπισής τους.
Οι λόγοι που οδηγούν στο κλείσιμο των καταστημάτων και οδηγούν στην ανεργία τους εμπόρους, επιγραμματικά είναι οι εξής:
1. Μείωση του κύκλου εργασιών (τζίρου) των επιχειρήσεων κατά το τελευταίο ενάμιση τουλάχιστον έτος, η οποία οφείλεται, κατά την εκτίμηση των εμπόρων, στη μείωση της ζήτησης εξαιτίας της μείωσης μισθών, συντάξεων, περικοπής δώρων Χριστουγέννων κλπ. σε συνδυασμό με την αύξηση της ανεργίας, παράγοντες και οι δυο καθοριστικής σημασίας για τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών.
2. Μείωση των εσόδων (τζίρου) των επιχειρήσεων με ταυτόχρονο συνδυασμό είτε της παραμονής στα ίδια επίπεδα των πάγιων λειτουργικών εξόδων, είτε της αύξησής τους σε πολλές περιπτώσεις (π.χ. ΔΕΗ, ΔΕΥΑΡ, ΟΤΕ, κ.α.).
3. Ουσιαστική διακοπή της χρηματοδότησης των ΜΜΕ από τις τράπεζες, με αποτέλεσμα οι έμποροι επιχειρηματίες να μην είναι σε θέση να καλύψουν τις οφειλές τους σε προμηθευτές, ασφαλιστικά ταμεία καθώς, επίσης, να ανταπεξέρθουν στις πάγιες λειτουργικές τους ανάγκες.
4. Περιορισμένη ρευστότητα επιχειρήσεων και επιμήκυνση, περισσότερη του τριμήνου, του διαστήματος είσπραξης επιταγών για εμπορεύματα, για την πώληση των οποίων καταβάλλεται εμπρόθεσμα ο Φ.Π.Α., ενώ, παράλληλα, εκμηδενίζονται οι πιστώσεις με τις οποίες πωλούν τα εμπορεύματά τους οι προμηθευτές. Η ροή χρηματοδότησης προς τις εμπορικές επιχειρήσεις για το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους είναι και πάλι αρνητική, της τάξης των 556 εκατ. Ευρώ, ενώ, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, έχει υποχωρήσει κατά 7,1%. Το ύψος των επιτοκίων χορήγησης νέων δανείων, χωρίς καθορισμένη διάρκεια, για ελεύθερους επαγγελματίες ήταν τον Ιούνιο τρέχοντος έτους στο 10,27%, επιτόκιο που θα άρμοζε περισσότερο σε πιστωτική κάρτα παρά σε επενδυτικό δάνειο !!!
5. Αύξηση του υψηλού συντελεστή Φ.Π.Α. (από το ποσοστό 19% στο 23%) και επιβολή πρόσθετων, νέων φορολογικών βαρών (χαράτσι ακινήτων εισπραττόμενο από τη ΔΕΗ, δυσμενείς αλλαγές στη νομοθεσία περί φορολογίας εισοδήματος).
6. Υπερβολικά υψηλές εισφορές υπέρ ΟΑΕΕ (πρώην ΤΑΕ) διαμορφωμένες ανάλογα με τα έτη λειτουργίας της επιχείρησης και όχι ανάλογα με το φορολογητέο εισόδημα ή ακόμη και το μέγεθος της αγοράς, στην οποία δραστηριοποιείται ο επιχειρηματίας. (Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ασφαλισμένων στον ΟΑΕΕ ξεπερνούν σήμερα τα 4 δισ. Ευρώ, ενώ ποσοστό 46% από αυτούς, 420 χιλ. περίπου άτομα, έχει μετατραπεί σε οφειλέτη του Οργανισμού).
7. Υψηλά μισθώματα ακινήτων σε συνδυασμό με αδιαλλαξία των ιδιοκτητών τους για πιθανή μείωσή τους, παρά την οικονομική δυσπραγία της αγοράς, ενώ ακόμα και σε περιπτώσεις μείωσης του ενοικίου, η μείωσή του, συνήθως, δεν συμβαδίζει με την πτώση του τζίρου και της κατανάλωσης.
8. Γραφειοκρατία και καταβολή μεγάλων χρηματικών ποσών υπέρ Τελωνείων, κρατήσεων υπέρ τρίτων κτλ.
9. Αθέμιτος ανταγωνισμός Κινέζικων καταστημάτων και παρεμπορίου, το μέγεθος του οποίου, γενικά, εκτιμάται ότι ανέρχεται, για το 2012, στο ποσό των 20 δισ. Ευρώ, ενώ τα διαφυγόντα έσοδα του κράτους ανέρχονται στο ποσό των 6 δισ. ευρώ.
10. Ανεξέλεγκτες ανατιμήσεις προϊόντων από τις παραγωγούς πολυεθνικές εταιρείες.
Το κοινωνικό κόστος της ανεργίας του εμπορίου
Οι απώλειες για τον ΟΑΕΕ των εισφορών από τις επιχειρήσεις που ήδη έχουν ήδη κλείσει ετησίως ανέρχονται στο ποσό των 706.782.000,00 ευρώ. Ο αριθμός αυτός των επιχειρήσεων είναι δυναμικός, δηλαδή αυξάνεται από μέρα σε μέρα, λόγω του ρυθμού αύξησης των λουκέτων. Το ύψος των ετήσιων απωλειών εισφορών υπέρ ΟΑΕΕ φυσικά δεν περιλαμβάνει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των εμπόρων πριν το κλείσιμο των καταστημάτων τους.
Οι απώλειες θέσεων εργασίας από το 2011 έως σήμερα στον κλάδο του εμπορίου υπολογίζονται σε 46.522. Επομένως, το κόστος του ΟΑΕΔ για την καταβολή των επιδομάτων ανεργίας στους πρώην εργαζομένους στο εμπόριο είναι το ελάχιστο 201.000.000 εκ. ευρώ!!!
Με βάση τα παραπάνω, το συνολικό κόστος ανεργίας μόνο για τον κλάδο του εμπορίου φτάνει τα 907.782.000 ευρώ.
Πρέπει να σημειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις οι έμποροι δεν μπορούν να κλείσουν την επιχείρησή τους εξαιτίας των οφειλών τους στην Εφορία και τον ΟΑΕΕ.
Προτάσεις
Η απαισιοδοξία στον εμπορικό κόσμο είναι διάχυτη, αλλά υπάρχουν προτάσεις που συζητιούνται είναι ρεαλιστικές και επιγραμματικά, μπορούν να επικεντρωθούν στις εξής:
1. Διεξαγωγή σεμιναρίων από τους κατά τόπους Εμπορικούς Συλλόγους προς όσους ενδιαφέρονται να ξεκινήσουν τη λειτουργία επιχείρησης και να ενταχθούν στον εμπορικό κλάδο, ώστε να υπάρχει ενημέρωση, αφενός, για τους καλύτερους τρόπους έρευνας της αγοράς, στην οποία σχεδιάζουν να δραστηριοποιηθούν, αφετέρου για τα προβλήματα, τους κινδύνους και τα ενδεχόμενα ρίσκα που αναλαμβάνουν ως επιχειρηματίες.
2. Άμεση μείωση επιτοκίων των επιχειρηματικών δανείων από τις τράπεζες και επανέναρξη χορηγήσεων. Οι συγχωνεύσεις τραπεζών και οι επαναχρηματοδοτήσεις πρέπει να έχουν και αποτέλεσμα, όχι μόνο στις τράπεζες αλλά και στα επιχειρηματικά δάνεια επιβάλλεται παράλληλο κούρεμα.
3. Εφαρμογή νέου, δίκαιου, φορολογικού συστήματος και πλήρη κατάργηση του ΚΒΣ.
4. Δυνατότητα συμψηφισμού οφειλών μεταξύ επιχειρήσεων και κρατικών φορέων.
5. Πάταξη παρεμπορίου, αδήλωτης, μαύρης εργασίας και υπαίθριου εμπορίου κ.α.
6. Καθιέρωση νομοθετικού πλαισίου προστασίας της «εντός κρίσης υπερχρεωμένης επιχείρησης» και ένταξή της σε όλες τις προβλεπόμενες ρυθμίσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών.
7. Ενίσχυση του κινήτρου της συγκέντρωσης αποδείξεων για τον υπολογισμό των δαπανών που εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα, ώστε οι καταναλωτές να προτιμούν για τις αγορές τους τις νόμιμες επιχειρήσεις του στεγασμένου εμπορίου προκειμένου να αποκτήσουν φοροαπαλλαγές.
Άμεσα μέτρα τόνωσης της απασχόλησης στο εμπόριο
• Επιδότηση της εργασίας στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, σύμφωνα με την κατάταξη των επιχειρήσεων με βάση τον αριθμό απασχολουμένων (πχ. για επιχειρήσεις που απασχολούν 3 εργαζόμενους, να επιδοτείται η απασχόληση ενός εργαζομένου για διάστημα 18 μηνών, υπό την προϋπόθεση της διατήρησης και των 3 θέσεων εργασίας).
• Μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για τους νεοπροσλαμβανόμενους εργαζομένους στο εμπόριο.
• Φορολογικά κίνητρα για την διατήρηση των θέσεων απασχόλησης, όπως δημιουργία αφορολόγητου αποθεματικού για την ενίσχυση ιδίως των μικρών επιχειρήσεων, ώστε να μην προχωρήσουν σε απολύσεις ή παροχή φοροαπαλλαγών σε επιχειρήσεις που διατηρούν ή αυξάνουν το αριθμό του προσωπικό τους.
• Διαχωρισμός εισφορών ΟΑΕΕ κλάδου σύνταξης και κλάδου ασθενείας, ώστε να μπορούν όλοι οι ασφαλισμένοι του να πληρώνουν, αν το επιθυμούν, μόνο τις εισφορές του κλάδου ασθενείας. Με αυτό τον τρόπο, όλοι οι ασφαλισμένοι του Οργανισμού και οι οικογένειές τους θα έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ενώ συγχρόνως το Ταμείο θα αυξήσει τα έσοδά του.
Μείωση του μη μισθολογικού κόστους
Παράλληλα με την γραφειοκρατία και την οικονομική κρίση, ένα μέγα θέμα που αντιμετωπίζουν οι εμπορικές επιχειρήσεις για την διατήρηση και την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, είναι το υψηλό μη μισθολογικό κόστος. Το συνολικό εργασιακό κόστος στην Ελλάδα επιβαρύνεται υπέρμετρα από τις αδικαιολόγητα και χωρίς ανταποδοτικότητα υψηλές εργοδοτικές εισφορές. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού είναι να έχουμε, ως Χώρα, το υψηλότερο μη μισθολογικό κόστος στην Ευρωζώνη, ενώ οι πραγματικοί μισθοί των εργαζομένων είναι χαμηλοί.
Για την τόνωση της απασχόλησης και την καταπολέμηση της καλπάζουσας ανεργίας, η ΕΣΕΕ έχει ήδη προτείνει μείωση 10% του μη μισθολογικού κόστους, με ένα περαιτέρω 5% για τους συνεπείς επιχειρηματίες.
Παράλληλα, προτείνουμε την αναπλήρωση των απωλειών των ασφαλιστικών ταμείων που θα προκύψουν από τη μείωση των εισφορών με την επιβολή ασφαλιστικού τέλους 1‰ επί του ετήσιου τζίρου των επιχειρήσεων, που θα μπορούσε να καταβάλλεται με τις περιοδικές δηλώσεις ΦΠΑ. Το τέλος θα υπολογίζεται ως δαπάνη της επιχείρησης.
Ωστόσο, για την διατήρηση της απασχόλησης, η μείωση του μη μισθολογικού κόστους δεν αρκεί.
Στρατηγικές για την Τόνωση της Απασχόλησης μέσω ΟΑΕΔ
1. Σχεδιασμός ειδικών προγραμμάτων ένταξης ανέργων εργαζομένων στην επιχειρηματική αγορά, μέσω μετατροπής του επιδόματος ανεργίας σε επιδότηση βιώσιμου επιχειρηματικού σχεδίου.
2. Επιδότηση δημιουργίας θέσεων εργασίας με την καταβολή του ισόποσου του επιδόματος ανεργίας (επιδοτούμε την εργασία και όχι την ανεργία).
3. Σχεδιασμός και προκήρυξη εξειδικευμένων προγραμμάτων «Δεύτερης Ευκαιρίας» για την απασχόληση εμπόρων που κλείνουν τις επιχειρήσεις τους, καθώς και διερεύνηση της δυνατότητας για όσους από αυτούς είναι ηλικίας άνω των 55 ετών και διαθέτουν τις ελάχιστες προϋποθέσεις αριθμού ενσήμων και ετών ασφάλισης, να ενταχθούν σε προγράμματα πρόωρης συνταξιοδότησης.
4. Τέλος, αν και δεν έχει άμεση αλλά έμμεση σχέση με την τόνωση της απασχόλησης, επισημαίνουμε την ανάγκη επανασχεδιασμού από τον ΟΑΕΔ των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού της Εργατικής Εστίας, ως καθολικός διάδοχος αυτής, μετά την κατάργησή της. Τα συγκεκριμένα προγράμματα, εκτός της ευκαιρίας των διακοπών που προσφέρουν σε συμπατριώτες μας, οι οποίοι δεν έχουν την δυνατότητα πληρωμής τους από δικά τους έσοδα, συντελούν τα μέγιστα στην διατήρηση θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα στις τουριστικές περιοχές της χώρας, και βοηθούν το τοπικό εμπόριο και τις υπηρεσίες, συντηρώντας έτσι ανέπαφη την δομή του κοινωνικού ιστού κάθε περιοχής.
Επίλογος
Καλά, μπορεί να μας πουν κάποιοι «και τι μας νοιάζουν αυτά, εμείς δεν είμαστε έμποροι, αυτοί έχουν τα γένια, αυτοί να βρουν και τα χτένια… »
Λάθος
Σε κοινωνικό επίπεδο, οι κλειστές εμπορικές επιχειρήσεις στα στενά της πόλης ή στις γειτονιές μειώνουν την αξία των ακινήτων, αλλά και τον τρόπο και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της.
Τα μειωμένα έσοδα της Αυτοδιοίκησης θα έχουν ως αποτέλεσμα την πτώση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών και με τον τρόπο αυτό θα επηρεαστεί σοβαρά η τουριστική εικόνα της πόλης, της περιοχής, του δρόμου, της γειτονιάς με συνέπεια και την αύξηση της παραβατικότητας ή και της εγκληματικότητας.
Σε ψυχολογικό επίπεδο, οι επιπτώσεις είναι σημαντικές. Τα κλειστά μαγαζιά, τα σβηστά φώτα, τα εγκαταλελειμμένα πεζοδρόμια κλονίζουν τη διάθεση, όχι μόνο για επιχειρηματική δράση, αλλά και τη διάθεση για βόλτα, για αγορές, για κοινωνική συναναστροφή για την ζωή.
Η ερήμωση, η εγκατάλειψη απομακρύνει τα νέα παιδιά, το χαμόγελο και το τρανταχτό γέλιο τους από τις γειτονιές, από την πόλη. Έτσι θα έχουμε μια πόλη που δεν θα μας αρέσει, δεν θα την αγαπάμε και δεν θα έχουμε καλές αναμνήσεις από αυτήν.
Ο αγώνας πρέπει να είναι συλλογικός και αφορά όλη την κοινωνία.
του Μανώλη Γ. Ψαρουδάκη
Πρόεδρου Εμπορικού Συλλόγου Ρεθύμνου
μέλος Δ.Σ. Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού εμπορίου
