“…Νομίζω πως με το ίδιο καράβι, που ένα γαλήνιο δειλινό του Οκτωβρίου ξεκινούσαμε από τον Πειραιά για το Ηράκλειο της Κρήτης, εταξιδέψαμε κάποτε από τη Μασσαλία στο Αιάκειο της Κορσικής.
Το πλοίο μας έφερε ξανά ολοζώντανες τις αναμνήσεις εκείνου του ταξιδιού. Ήταν θυμούμαι, ένα ταξίδι μοναδικό. Και η μνήμη του αρρενωπού νησιού της Μεσογείου, που τη μορφή του συμπύκνωσε κατά κάποιον τρόπο ανεπανάληπτα ή προσωπικότητα του Μεγάλου Ναπολέοντος, μας προετοίμασε για την επαφή με το δικό μας, επίσης αρρενωπό και δυνατό νησί. Αν η Κρήτη δεν έδωκε στην Ελλάδα ένα Μεγάλον Ναπολέοντα, έγραψε στην ιστορία μας μια σειρά από αγνούς και θερμούς αγωνιστές της Ελευθερίας, που, ανώνυμοι οι πολλοί, σεμνά ιστορημένοι οι λίγοι, εβεβαίωσαν τη λεβεντιά της Κρητικής γης και την Ελληνικότητά της. Και αν η Κρήτη είναι βέβαια απαλώτερη από την Κορσική, δεν παύει να είναι αρρενωπή, περήφανη και πιο όμορφη.
Βέβαια, κι’ εκαμαρώναμε ήδη εκ προοιμίων τη λιγεράδα και την ομορφιά των ανθρώπων της Κρήτης, εκείνη τη σβελτωσύνη, που τους επιτρέπει η σπαθάτη κορμοστασιά τους. Και ακούγαμε ευχάριστα, οικειωμένοι άλλως τε με αυτήν από την σχεδόν όμοια λαλιά της δικής μας ιδιαίτερης πατρίδας, της Νάξου, τη χαρακτηριστική, την τραγουδιστή ομιλία τους. Το πλοίο μας, η “Μεγαλόνησος Κρήτη”, μας φαίνονταν σαν μια μικρογραφία του νησιού, που το άλλο πρωϊνό θα πατούσαμε τα ιερά χώματά του.
Όταν ο καλός μας φίλος συνεπιβάτης, ο λεβέντης Κρητικός Μανώλης Φούμης, την αυγή μας έδειχνε και μας ονομάτιζε τα Κρητικά βουνά και τις Κρητικές ακρογιαλιές και μας ξεναγούσε ήδη από το πέλαγος στην ωραία πατρίδα του, είχαμε την αίσθηση πως θα περιηγηθούμε σε λίγο τόπον που τον γνωρίζουμε. Και όλοι οι Έλληνες πρέπει να την γνωρίζουν την Κρήτη”.
….
“Μια βραδυά στο γραφικό λιμανάκι του Ρεθύμνου, συντροφευμένοι από δυο καλούς μας φίλους, γνήσιους Κρητικούς, τους κυρίους Κώσταν Αρχοντάκην και Σταύρον Σαραβελάκην, απολαύσαμε κατανυχτικά τις περίφημες Κρητικές “μαντινάδες”. Στη μικρή ταβερνίτσα του, ο θαυμάσιος εκείνος τύπος, ο Λευτέρης Δασκαλάκης, αφού μας περιποιήθηκε απλά, αλλά εγκάρδια με χταποδάκι ψητό και με μπουγιαμπέσα, κάθησε κοντά μας με το λαγούτο του κι’ άνοιξε απαλά απαλά στην αρχή το τραγούδι της Κρήτης, τη “μαντινάδα”.
Σε λίγο ήρθε να τον συντροφέψει, περίφημος κι’ αυτός τύπος – ένα περίεργο κράμα ήρωα του Χάμσουν και του Ντοστογιέφσκι – ο γερο-λυράρης Αντώνης Καρεκλάς. Πότε δάκρυα, πότε ευφρόσυνη χαρά φώτιζε τα πρόσωπά μας, όπως ακούγαμε τους δυο τραγουδιστές κι’ ακόμη όπως τους βλέπαμε να χαϊδεύουν ή να χτυπούν τα μουσικά όργανά τους, να δένονται μαζί τους σαν να ήταν σάρκα τους. Όταν πολύ αργά τη νύχτα αποχαιρετούσαμε τους δυο τραγουδιστές και το απαλό πρωτοβρόχι ράντιζε τις πλάκες του μικρού λιμανιού και τις έκανε να λάμπουν, είχαμε την αίσθηση του ανεπανάληπτου. Ποιος ξέρει, αν ποτέ πια θα μας δοθεί η χάρη να ξανακούσουμε το τραγούδι τους!…”
του Πέτρου Γλέζου
Η ταινία μικρού μήκους του Werner Herzog “Letzte Worte” (Κρήτη 1968) όπου “πρωταγωνιστούν” οι Αντώνης Παπαδάκης (Καρεκλάς) και Λευτέρης Δασκαλάκης (Δασκάλιος)
