Καλλικράτης Σφακίων, 8-11 Οκτωβρίου 1943
του Γεώργιου Α. Καλογεράκη
Ο Γιώργος Καλογεράκης είναι διευθυντής δημοτικού σχολείου Καστελίου Πεδιάδος στο Ηράκλειο και υποψήφιος Δρ. πανεπιστημίου Ιωαννίνων, έχει δε καταξιωθεί εκτός από εκπαιδευτικός, από το σημαντικό συγγραφικό του έργο τα θέματα του οποίου είναι ως επί το πλείστον ιστορικά και λαογραφικά.
Στο πρόσφατο βιβλίο του καταπιάνεται με τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν από τις 8 έως τις 11 Οκτωβρίου στο ιστορικό χωριό των Σφακίων, τον Καλλικράτη.
Θεωρώντας ότι η πολιτεία είχε ένα ανεξόφλητο χρέος προς τον μαρτυρικό αυτό τόπο που τόσους ήρωες έχει δώσει για την λευτεριά της πατρίδας, χωρίς μέχρι πρότινος να έχει συμπεριληφθεί στα μαρτυρικά χωριά της Κρήτης κατά την διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.
Ο συγγραφέας στις 288 σελίδες του βιβλίου καταφέρνει μέσα από συνεντεύξεις με ανθρώπους που έζησαν τα τραγικά αυτά γεγονότα, μέσα από προσωπική έρευνα σε βιβλιοθήκες και ληξιαρχεία, μέσα από φωτογραφικό υλικό και λεπτομέρειες που έχει ανασύρει από την εποχή εκείνη, να κάνει τον αναγνώστη να ζει την καταστροφή αυτού του ηρωικού χωριού. Ο σπουδαίος τραγουδιστής του αυθεντικού ριζίτικου τραγουδιού Νεκτάρος Μπούχλης από του Ασκύφου Σφακίων λέει
“Παιδιά κι ίντα τα κλάηματα κι ίντα τα μοιρολόγια κι ίντα ‘ναι ο ξεσηκωμός στη Σφακιανή επαρχία. Οι Γερμανοί περάσανε, κάψαν τον Καλλικράτη άντρες, γυναίκες καταλυούν…”
Ο πρόεδρος και τα μέλη του πολιτιστικού συλλόγου του Καλλικράτη σε εισαγωγικό σημείωμα λένε με σεβασμό στη μνήμη των θυμάτων . Εκείνες οι μέρες (4 – 11 Οκτωβρίου 1943) ήταν μέρες μεγάλης δοκιμασίας των προγόνων μας και έμειναν χαραγμένες στη μνήμη των πατεράδων και παππούδων μας σαν μέρες θυσίας και δόξας.
Θυσιάστηκαν 31 κάτοικοι (21 άντρες και 10 γυναίκες) και συγχρόνως πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε το χωριό με διαταγή του στρατηγού Μπρώυερ, διοικητή του Φρουρίου Κρήτης, ο οποίος κήρυξε την περιοχή νεκρή ζώνη. Το λυπηρό είναι ότι δεν ήταν μόνο οι Γερμανοί που διέπραξαν αυτά τα ειδεχθή εγκλήματα αλλά είχαν μαζί τους τον αιμοσταγή λοχία Σούμπερτ μαζί με το σώμα των Ελλήνων προδοτών το οποίο διέπραξε σωρεία εγκλημάτων σε πολλά άλλα χωριά της Κρήτης και της Χαλκιδικής. Ο βάρβαρος γερμανικός στρατός μαζί με τους δοσίλογους δεν κατάφεραν παρά να προσθέσουν νέες σελίδες δόξας στο χρυσό βιβλίο της ιστορίας του Καλλικράτη που με αρχηγό τον Μανούσο Καλλικράτη ξεκινά από την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινουπόλεως, συνεχίζεται στην εποχή της Ενετοκρατίας, της Τουρκοκρατίας, των Βαλκανικών αγώνων για να φτάσει στην Γερμανοκατοχή. Σε όλη αυτή την μακρόχρονη περίοδο των πολέμων και επαναστάσεων ο Καλλικράτης δήλωνε παρόν πληρώνοντας τον ανάλογο φόρο αίματος.
Ευχαριστούν τον συγγραφέα Γιώργο Καλογεράκη που έσκυψε με σεβασμό στα γεγονότα και κατάφερε να παραδώσει στην παρούσα και στις επόμενες γενιές ένα βιβλίο αντάξιο της ιστορίας του Καλλικράτη. Ευχαριστούν επίσης το δημόσιο ανοιχτό πανεπιστήμιο του δήμου Σφακίων “Γεώργιος Ξερουδάκης”, τον πρόεδρο της επιστημονικής επιτροπής κ. Απόστολο Παπαιωάννου, τον δήμαρχο και διοικητικό συμβούλιο δήμου Σφακίων και τέλος τον κ . Γεωρβασάκη για την σωστή και σοβαρή εργασία της εκτύπωσης του βιβλίου.
Πως και γιατί έγινε όμως η εκτέλεση των ηρωικών κατοίκων και το κάψιμο του χωριού;
Μετά την καταστροφή της ηρωικής Βιάννου και των γύρω χωριών λόγω αντιποίνων για την εκτέλεση της μικρής δύναμης του φυλακίου της περιοχής από τους αντάρτες του καπετάν Μανώλη Μπαντουβά και του αδερφού του Χρήστου, ακολούθησε φονική μάχη στα υψώματα πάνω από την Βιάννο όπου 40 Γερμανοί άφησαν την τελευταία τους πνοή στα ηρωικά χώματα της Κρήτης. Αυτό αποτέλεσε την αφορμή να συνεχίσουν και να κάψουν πολλά χωριά αλλά και να θανατώσουν εκατοντάδες αθώων πολιτών. Ο καπετάν Μανώλης Μπαντουβάς με το σώμα του κυνηγημένος από τις πολυάριθμες Γερμανικές δυνάμεις κινήθηκε προς τα δυτικά και έφτασε στα Τσιλίβδικα όρη πάνω από τα χωριά, Καλή Συκιά, Αλώνες και Ροδάκινο. Εκεί ενώθηκαν μαζί του αντάρτες των χωριών αυτών, του Αμαρίου, αλλά και των Σφακίων όπως ήταν η ομάδα του Νικολή Μανουσέλλη (Γιατίπη) και του Ανδρέα Μανουσέλλη (Μανουσαντρουλή) από Καλλικράτη. Η πολυπληθής ομάδα του καπετάν Μπαντουβά προδόθηκε και ένα σώμα Γερμανών ανέβηκε στο βουνό να τους κυκλώσει, έγινε όμως φονική μάχη όπου διακρίθηκε ο περίφημος Γιατίπης για την σκοπευτική του δεινότητα, αλλά και σβελτάδα που μαζί με τους συγχωριανούς του αλλά και άλλους αντάρτες, εξουδετέρωσαν όλους τους Γερμανούς και τον διερμηνέα τους.
Αυτό αποτέλεσε το έναυσμα για να ξεσπάσουν οι Γερμανοί στα χωριά Καλή Συκιά και Καλλικράτης με τα τραγικά αποτελέσματα. Το βιβλίο περιέχει πλήθος ονομάτων των ανταρτών αλλά και των θυμάτων της εποχής εκείνης που δεν αμφισβητούνται αφού είναι τεκμηριωμένα.
Ο συγγραφέας βασίστηκε σε σημαντικά βιβλία όπως “Η Ναζιστική θηριωδία της Κατοχής” του καθηγητή κ. Φωτίου, όπως “Κρητικός Μαντατοφόρος” του Ασηγωνιώτη αντάρτη και συγγραφέα Γεωργίου Ψυχουντάκη και άλλων. Επίσης υπάρχουν σπάνια ντοκουμέντα από απομνημονεύματα του καπετάν Χρήστου Μπαντουβά και άλλων ανταρτών, φωτογραφίες , διηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων και επίσημα έγγραφα. Στον Σούμπερτ και στους προδότες του χρεώθηκαν τα εγκλήματα στον Καλλικράτη εκτός των άλλων περιοχών και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Κατά παράδοξο τρόπο όμως στον στρατηγό Μπρώυερ δεν αποδόθηκε καμία κατηγορία για τα εγκλήματα στον Καλλικράτη παρά τα 31 θύματα και την ανυπολόγιστη καταστροφή του χωριού. Αυτό λοιπόν είναι το ανεξόφλητο χρέος της πολιτείας, να αποδοθεί έστω και μετά από τόσα χρόνια η δικαιοσύνη.
Το βιβλίο υπάρχει στα βιβλιοπωλεία της Κρήτης και αξίζει να το προμηθευτούμε να μάθουμε την ιστορία του τόπου μας και τα ηρωικά κατορθώματα των προγόνων μας πολλοί εκ των οποίων έχυσαν το αίμα τους για να μπορούμε να ζούμε ελεύθεροι. Σήμερα ζούμε ένα οικονομικό πόλεμο διότι υπάρχουν μεγάλα συμφέροντα με αφορμή τα ενεργειακά κοιτάσματα που υπάρχουν κάτω από τη γη και την θάλασσα μας. Πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση και να μην επαναπαυόμαστε νιώθοντας απλά περήφανοι για τους πρόγονους μας. Το σημαντικό είναι να νιώθουνε και οι απόγονοι μας υπερήφανοι για εμάς, πράγμα που φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο. Κλείνοντας και αφού δώσω συγχαρητήρια στον συγγραφέα και όσους τον βοήθησαν ώστε να εκδοθεί αυτό το σπουδαίο βιβλίο κάνοντας το χρέος τους λέω…
“το χρέος τ΄ ανεξόφλητο πρέπει να το ξοφλήσουν
του Καλλικράτη τσι νεκρούς ετσά θα τσι τιμήσουν”
Γιώργος Σηφάκης (Σιμισακογιώργης)
