Ο Charles Baudelaire έλεγε ότι: «Η ιδιοφυία είναι η παιδικότητα ανακτημένη κατά βούληση». Πόσο δίκιο είχε ο Γάλλος ποιητής που το έργο του, κυρίως η ποιητική του συλλογή Τα άνθη του κακού, αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τους συμβολιστές και όχι μόνο ποιητές του 19ου αιώνα.
Τα λόγια αυτά ήρθαν στο μυαλό μου στα εγκαίνια της ετήσιας έκθεσης του εργαστηρίου πολιτιστικής εκπαίδευσης Παιχνιδοκαμώματα, το οποίο στεγάζεται κοντά στον Κόμβο Ατσιποπούλου. Η έκθεση πραγματοποιήθηκε στο Σπίτι του Πολιτισμού στο Ρέθυμνο και διήρκησε από τις 21 μέχρι τις 25 Ιουνίου 2019.
Η οργάνωση της έγινε από την Μάγδα Παπαδοπετράκη ιδιοκτήτρια του εργαστηρίου, την εικαστικό Βίκυ Βακούλη και τον υπογράφοντα. Οι παραπάνω μπορεί να ήμασταν οι οργανωτές, αλλά οι πρωταγωνιστές, τα ζωτικά της μέλη δεν ήταν άλλα, από τα παιδιά τα οποία παρουσίασαν τα έργα τους στην έκθεση αυτή. Παιδιά ηλικίας 4 έως 14 ετών απέδειξαν ότι η τέχνη δεν συνάδει με την ηλικία, ενδεχομένως μάλιστα να είναι αντιστρόφως ανάλογη με αυτήν.
Στα πλαίσια της έκθεσης, ο αρκετά φροντισμένος χώρος γέμισε με περίπου 400 έργα εμπνευσμένα από διαφορετικές περιόδους της ιστορίας της τέχνης –ευτυχώς όχι μόνο της δυτικής-. Υπήρχαν σπηλαιογραφίες όμοιες με αυτές των σπηλαιών Λασκό και Σοβέ, κυκλαδίτικα ειδώλια, επιτύμβιες στήλες, αιγυπτιακά πορτρέτα, αντιγραφές μινωικών τοιχογραφιών, ζωγραφική, κατασκευές παρμένες από την κινεζική εικαστική παράδοση, τοπιογραφίες, γλυπτά δανεισμένα από το έργο του Alexander Calder και της Louise Bourgeois (τα γλυπτά κατασκευάστηκαν στο εργαστήρι κεραμικής της Μπόρα Φρόσως), εγκαταστάσεις και σύγχρονη performance art επηρεασμένη από το έργο της Marina Abramović.
Συγκεκριμένα στη σκάλα που οδηγούσε στους κεντρικούς χώρους της έκθεσης υπήρχαν έργα των παιδιών εμπνευσμένα από τον Mark Rothko και ένα εκπληκτικό έργο αντιγραφή τοπίου του David Hockney. Στην κορυφή της σκάλας περίμενε η πάντα ευγενική και δημιουργική Μάγδα Παπαδοπετράκη έτοιμη να βοηθήσει τους επισκέπτες. Στον ίδιο χώρο βρίσκοταν το προσωπικά αγαπημένο μου έργο τέχνης σε όλη την έκθεση: το ίδιο το ασανσέρ, το οποίο είχε διαμορφωθεί σε έργο εγκατάστασης θυμίζοντας τα δωμάτια της αιωνιότητας της γιαπωνέζας καλλιτέχνη Yayoi Kusama. Η παρουσία ενός τέτοιου έργου αντανακλά το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που δείχνει το συγκεκριμένο εργαστήριο στο να είναι πάντα δημιουργικό και πρωτότυπο. Αξίζουν συγχαρητήρια τόσο στους εμπνευστές της ιδέας, όσο και στα παιδιά που ήταν υπεύθυνα για την υλική πραγμάτωση της.
Φτάνοντας στις δύο μεγάλες αίθουσες ο θεατής βυθιζόταν σε ένα μοναδικό ταξίδι στην ιστορία τέχνης. Η μικρή αίθουσα στα αριστερά περιείχε σπηλαιογραφίες, μινωικές τοιχογραφίες, αιγυπτιακά πορτρέτα, κυκλαδίτικα ειδώλια καθώς και πρίμιτιβ έργα εμπνευσμένα από τη ζωγραφική του Paul Gauguin κατά την παραμονή του στη Γαλλική Πολυνησία.
Η μεγάλη αίθουσα στα δεξιά περιείχε πληθώρα έργων από πολλές διαφορετικές περιόδους στην ιστορία της τέχνης με επίκεντρο τη δυτική εξαιρώντας κάποιες κατασκευές παρμένες από την κινεζική ζωγραφική παράδοση όπως σημειώθηκε παραπάνω. Έργα κοντά στην μεταπολεμική Ποπ Αρτ αντλούμενα από τον Andy Warhol, τον Roy Lichtestein και τον Γιάννη Γαΐτη. Αντιγραφές έργων των μεγάλων δημιουργών αφηρημένης τέχνης όπως οι Wassily Kandinsky και Piet Mondrian. Μισός τοίχος ήταν αφιερωμένος στο κίνημα του νέο-εξπρεσιονισμού όπως αυτό εκφράστηκε τη δεκαετία του 1980 μέσα από το έργο του Jean-Michel Basquiat.
Συνεχίζοντας στην αίθουσα υπήρχαν τοπία παρμένα από τον Paul Cézanne, τον Vincent van Gogh και τους Έλληνες τοπιογράφους στις αρχές του 20ου αιώνα. Αξιοσημείωτα τα έργα αντίγραφα των δημιουργιών της Georgia o’ Keefe μίας από τις πλέον αναγνωρισμένες γυναίκες καλλιτέχνες.
Στα εγκαίνια της έκθεσης δύο μοναδικές εκπλήξεις περίμεναν τους επισκέπτες πολλά από τα παιδιά που συμμετείχαν στο δρώμενο είχαν ντυθεί ως πασίγνωστοι καλλιτέχνες. Υπήρχαν η Frida Kahlo, η Georgia o’ Keefe, ο Andy Warhol, ο Vincent van Gogh και ο Salvador Dali με τον Οσελότο στα χέρια του (που φυσικά ήταν λούτρινος).
Παράλληλα, στη μεγάλη αίθουσα είχαν στηθεί δύο καρέκλες η μία αντίκρυ στην άλλη, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν όχι για την ξεκούραση των επισκεπτών αλλά για να γίνει ένα έργο παραστατικής τέχνης (performance art). Το έργο δανεισμένο από την Marina Abramović την ιδιαίτερη καλλιτέχνη από τη Σερβία ονομάζεται: Η καλλιτέχνης είναι παρούσα και παρουσιάστηκε στο MOMA στη Νέα Υόρκη το 2010 για τρεις μήνες κατά τους οποίους η ίδια ερχόταν στο μουσείο για οκτώ ώρες και καθόταν σε μία καρέκλα μετατρέποντας τον εαυτό της σε ζωντανό έργο τέχνης. Στα πλαίσια της παράστασης η ίδια δεν είχε δικαίωμα να κινηθεί ή να μιλήσει, ενώ απέναντι της υπήρχε μία καρέκλα για τους θεατές οι οποίοι μπορούσαν να την κοιτούν απευθείας στα μάτια.
Το ίδιο έργο λοιπόν δημιουργήθηκε στο Σπίτι του Πολιτισμού από τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της έκθεσης τα παιδιά, τα οποία κάθονταν ακίνητα και αμίλητα στην καρέκλα περιμένοντας υπομονετικά τους θεατές να τα θαυμάσουν σαν έργα τέχνης.
Συνοψίζοντας το εργαστήρι και οι συντελεστές του ακόμη μία χρονιά έκαναν μία εξαιρετική δουλειά παρουσιάζοντας έργα υψηλών προδιαγραφών. Τα παιδιά όμως είναι οι πραγματικοί πρωταγωνιστές, η νέα γενιά που αποδεικνύει το πόσο ικανή είναι στο να δημιουργήσει και γιατί όχι στο να μεγαλουργήσει.
Για άλλη μια φορά τα λόγια του Baudelaire: «Η ιδιοφυία είναι η παιδικότητα ανακτημένη κατά βούληση», χώρο στα παιδιά, χρόνο στα παιδιά, η έκθεση τους ανήκει, το μέλλον τους ανήκει, σε εμάς δε μένει τίποτα άλλο παρά να την απολαύσουμε.
Γιώργος Καραταράκης – Ιστορικός Τέχνης
6975973970 – historyofartrethymno@gmail.com
