Η λέξη «ειρήνη» δήλωνε και δηλώνει απ’ τα πανάρχαια χρόνια την μη εμπόλεμη κατάσταση. Η λέξη πόλεμος απ’ την άλλη δηλώνει την ένοπλη σύρραξη μεταξύ δύο παρατάξεων. Ο πόλεμος, κακά τα ψέματα, έχει κατά κανόνα κίνητρα οικονομικά. Ο μεγάλος ψυχίατρος Φρόιντ ερμήνευσε τον πόλεμο και με κριτήρια ψυχολογικά. Ανακάλυψε στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου την περίφημη «ορμή προς θάνατο», την οποία στρέφει προς στους συνανθρώπους του. Έτσι ανά τους αιώνες κάνει πόλεμο και σκοτώνει!
Παρόλα αυτά ο πόλεμος δεν αντιμετωπίστηκε πάντα αρνητικά από τους ανθρώπους! Στην ελληνική αρχαιότητα μάλιστα θεοποιήθηκε με τη μορφή του Άρη! Έγινε μέσον ανάδειξης ηρώων και τελικά βασική αναφορά στην καταγραφή της Ιστορίας. Μην ξεχνάμε ότι μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, ο πόλεμος ήταν και εποχιακή απασχόληση. Η τότε τεχνολογία καθιστούσε δύσκολες τις όποιες επιχειρήσεις τους χειμερινούς μήνες.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο πολιτισμός δεν συγκαταλέγει τον πόλεμο σε αυτά που έχει να καυχηθεί. Οι μακρόχρονες ειρηνικές περίοδοι ήταν αυτές που έδωσαν τα λαμπρά μνημεία της τέχνης και του λόγου. Αντίθετα οι ένοπλες συρράξεις τα κατέστρεψαν και οδήγησαν την ανθρωπότητα πίσω. Καθώς μάλιστα πλησιάζομαι τη σύγχρονη εποχή με τα όπλα μαζικής καταστροφής, ο πόλεμος φαντάζει αποκρουστικότερος παρά ποτέ. Δεν είναι μόνο μια απλή στέρηση της ήσυχης καθημερινότητας και της οικογενειακής ευδαιμονίας, όπως πολύ σοφά τον περιγράφει ο Αριστοφάνης. Είναι ένας χαοτικός όλεθρος, σαν ερπύστρια πολεμικού άρματος, χωρίς καμιά δυνατότητα πρόβλεψης.
Αν μάλιστα αυτός ο πόλεμος τυχαίνει να είναι και εμφύλιος, όπως ο Πελοποννησιακός της εποχής του Αριστοφάνη, τότε το πράγμα φαντάζει βαρύτερο παρά οτιδήποτε! Σ’ ένα εμφύλιο πόλεμο κανείς δεν μπορεί να καυχηθεί όχι πια για ηρωισμούς αλλά ούτε καν γι’ αυτή-καθαυτή τη συμμετοχή του, ανεξάρτητα από την παράταξη με την οποία παίρνει μέρος στη σύγκρουση. Στην πατρίδα μας γευτήκαμε τις ολέθριες συνέπειες του εμφύλιου σπαραγμού πάρα πολλές φορές, με αποκορύφωμα τον όλεθρο του 1945-49. Σήμερα βλέπουμε τη φωτιά που σιγοκαίει πλήθος Χωρών, με πιο τρανταχτό παράδειγμα τη Συρία.
Μια κραυγή διαμαρτυρίας στον πόλεμο κάνει με το έργο του «Ειρήνη» κι ο Αριστοφάνης! Μια παραίνεση για τους συμπολίτες του να σταματήσουν τη σύρραξη και να τα βρουν με τους Σπαρτιάτες. Παραίνεση που υπάρχει κρυστάλλινη σε δύο ακόμα έργα του ποιητή, στους «Αχαρνείς» και στη «Λυσιστράτη», ενώ απόηχος της ειρηνικής του παρέμβασης υπάρχει ακόμα στους «Όρνιθες» και τους «Βατράχους» αλλά ουσιαστικά και στις 11 σωζόμενες κωμωδίες του. Στάθηκε ο ποιητής-υμνητής της ειρήνης.
Η ειρηνική συνύπαρξη όλων των λαών στάθηκε και η μεγάλη και ελπιδοφόρα ευχή των Χριστουγέννων, μέσα από τον αγγελικό ύμνο «κι επί γης ειρήνη», που 2015 χρόνια μετά μοιάζει άπιαστο όνειρο. Η Εκκλησίας μας ποτέ δεν έπαψε να εύχεται για την «ειρήνη του σύμπαντος κόσμου» μέσα από τα περίφημα «Ειρηνικά» της, μια σειρά ένθερμων και ουσιαστικών ευχών που προτάσσει στην αρχή κάθε ακολουθίας.
Μια αρμονική σύζευξη του πνεύματος των Χριστουγέννων με το πνεύμα του μεγάλου Αριστοφάνη, πάνω στην κοινή επιθυμία για ειρήνη, επιχειρεί με ιδιαίτερη επιτυχία ο φίλος σκηνοθέτης και ηθοποιός Θωμάς Καντιφές, με το αξιολάτρευτο από όλους μας σχήμα του, τον Θεατρικό Περίπλου. Μια ερμηνεία του δροσερού κλίματος του αριστοφανικού δρώμενου, διανθισμένο από τη σύγχρονη λαϊκή παράδοση της χριστουγεννιάτικης γιορτής, με καλαντίσματα, τραγούδι, χορό και φαγοπότι, μια πανδαισία κεφιού και χαράς, μουσικής και χρωμάτων που απογειώνει, χαρίζει απλόχερα το γέλιο και μας εισάγει στη γιορτινή ατμόσφαιρα των ημερών που ακολουθούν.
Ο Θωμάς προχωρά σε μια ελεύθερη απόδοση του μύθου. Σύμφωνα μ’ αυτόν ο Αθηναίος αγρότης Τρυγαίος (αυτός που τρυγά) αποφασίζει να εκθρέψει ένα σκαθάρι με περιττώματα που ζυμώνουν σε πίτες δούλοι του, να το κάνει μεγάλο, να πετάξει στον ουρανό και να μεταφέρει τη διαμαρτυρία του στους θεούς για τον πόλεμο, που έχει συλλάβει και φυλακίσει την Ειρήνη. Απώτερος σκοπός του η απελευθέρωσή της.
Το δροσερό κλίμα της κωμωδίας προτείνει μεν ουτοπικές λύσεις για μια σειρά ζητήματα, λειτουργούν όμως αυτές απόλυτα μέσα στο πνεύμα του κεφιού που την περιβάλει.. Γεγονός παραμένει ότι ο Τρυγαίος τελικά πείθει συγγενείς και φίλους ώστε να απελευθερώσουν την Ειρήνη και ν’ απολαύσουν στη συνέχεια τα αγαθά που απορρέουν από αυτήν.
Την εικαστική πανδαισία υπογράφουν οι «συνήθεις ύποπτοι» του σχήματος : ο Μίλτος Εμμανουήλ στη μουσική επιμέλεια, με τη γνωστή «υπόγα» του Αντώνη Ζαχαράκη να κάνει πάλι το θαύμα της σε ηχογραφήσεις και μοντάζ! Τα σκηνικά ο ίδιος ο Θωμάς. Τα κοστούμια το Ατελιέ «4 Stage». Τον ήχο η Εύη Καννά. Τα φώτα ο Μάριος Μαραγκουδάκης. Τις φωτογραφίες ο Γιώργος Γαβαλάς. Την αφίσα και το πρόγραμμα η Άννα Τζανιδάκη.
Η Μαρία Καντιφέ, με το επαγγελματικό της ταπεραμέντο, έκανε πάλι το θαύμα της στην υποκριτική διδασκαλία του έργου και στις χορογραφίες, σε συνεργασία με τον Θωμά. Παρέμβαση αντάξια δασκάλας δραματικής σχολής, καθώς δίδαξε υποκριτική και κίνηση.
Πανέμορφος ολόκληρος ο δεκαμελής θίασος του έργου. Πρώτος ο Θωμάς ως Τρυγαίος, σε μια ακόμα υποκριτική υποστήριξη μιας σκηνοθεσίας του. Πολύ καλή όπως πάντα η Ελένη Αλμπαντάκη, που μας προτείνει μια χαζοκυρία σύζυγο του Τρυγαίου και μια Ψυχοκόρη. Με τη θεσπέσια φωνή της είναι πάντα μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη στο σχήμα. Πολύ όμορφη παρουσία η Βαλαχά Αρετή ως κόρη του Τρυγαίου αλλά κυρίως ως Ειρήνη.
Απίθανος ο Κωστής Μαμαλάκης ως Πόλεμος, που έφτιαχνε σκορδαλιά με τον ανθρώπινο πόνο, θυμίζοντάς μας περίτρανα ότι τελικά ο πόλεμος είναι ένας πελώριος ολετήρας που πολτοποιεί τα πάντα. Πολύ πειστικός κι ως οπλοπώλης αλλά και ως δούλος που προσπαθούσε να εκτελέσει τις σωματικές του ανάγκες, ψάχνοντας τον κατάλληλο γιατρό! Πολύ ωραίος Ερμής ο Νίκος Παπαδάκης, που με το ρωτακισμό του Δημοσθένη φάνηκε να «ερμηνεύει» τη θέληση των θεών κατά το ίδιον συμφέρον, μια και ήταν λιχούδης για γλυκά! Καλός και ως ειρηνόφιλος κήρυκας, έδειξε αξιοπρόσεχτη θεατρική πείρα αν και ο ίδιος τυχαίνει νεοφώτιστος στον Περίπλου!
Καλή παρουσία κι η Ελίνα Πρινιανάκη και στους τρεις ρόλους που υποδύθηκε. Ως κόρη του Τρυγαίου, ως Αφθονία αλλά και κι ως υπηρέτρια του πολεμόχαρου στρατηγού Λάμαχου, δυναμικό δάνειο από τους Αχαρνείς. Γλυκιά παρουσία ως μεταφράστρια η Έφη Ρετσίνα, θύμιζε έντονα καθηγήτρια από καθέδρας. Καταπληκτικός ο Γιάννης Σταθάκης κι ως δούλος αλλά κι ως πολεμοχαρής κήρυκας! Τον παρακολουθούμε χρόνια στον Περίπλου και τον χαρήκαμε που έχει πλέον εξελιχτεί σ’ ένα από τα δυναμικότερα στελέχη της ομάδας.
Ακόμα μια φορά κατέθεσε την πανέμορφη παρουσία της και κατέκτησε το κοινό η Άννα Τζανιδάκη, ως Γιορτή και ως Χωρική. Η πάντα ακούραστη και πολυτάλαντη Άννα, το δεξί χέρι του Θωμά. Καλή τέλος και η συνάδελφος Στελίνα Φραντζεσκάκη και ως Πυθία αλλά κυρίως ως θεια-Βασίλω, με τη γνωστή γεροντική βαρηκοΐα…
Το είπα μια, το είπα δυο, το είπα και θα το πω χίλιες φορές. Παρόμοιες εικαστικές προτάσεις που παράγονται στην πόλη μας πρέπει να βρίσκουν ανοιχτή μια στοργική αγκαλιά από όλους μας. Ιδιαίτερα γονείς και συνάδελφοι εκπαιδευτικοί ας ευαισθητοποιηθούν ξανά, κάνοντας ένα πνευματικό δώρο στα παιδιά τους για τα φετινά Χριστούγεννα, διδάσκοντάς τα Αριστοφάνη! Γιατί μόνο μέσα από τη δική μας υποστήριξη το συγκεκριμένο σχήμα στέκεται στα πόδια του 27 χρόνια τώρα και προχωρεί δυναμικά στο μέλλον. Γιατί η παραγωγή πολιτισμού τυχαίνει δύσκολη αλλά άκρως απαραίτητη στους χαλεπούς μας καιρούς. Γιατί τελικά ο πολιτισμός μας είναι και η βασιλική οδό εξόδου από την κρίση. Μια κρίση που, κακά τα ψέματα, ξεκίνησε ως οικονομική αλλά έχει εξελιχθεί σε κοινωνική, βαθύτατα ανθρωπιστική και τελικά κρίση αξιών.
Παραστάσεις:
Έως και τις 13 Δεκεμβρίου κάθε Σάββατο και Κυριακή.
19 με 24 Δεκεμβρίου: Καθημερινά
16 με 30 Ιανουαρίου: Κάθε Σάββατο και Κυριακή
Ώρα έναρξης: 7μ.μ.
Τηλ. Κρατήσεων: 6945458516.
Θεατρικός Περίπλους: Κουρμούλη 127, Ρέθυμνο.
Γιώργης Καλογεράκης
Συγγραφέας – Δάσκαλος Ειδικής Αγωγής
