Η 2η Κυριακή της Αποκριάς είναι η Κυριακή του Ασώτου. Το πρωί, στη θεία λειτουργία, διαβάζεται η περίφημη Παραβολή του Ασώτου, που διηγήθηκε ο Χριστός (από το κατά Λουκάν ευαγγέλιο, κεφ. 15) καιμιλάει για τον νεαρό που έφαγε σε ξένο τόπο την περιουσία του πατέρα του, κατόπιν κινδύνευε να πεθάνει από την πείνα, επέστρεψε μετανοημένος και ο πατέρας του τον δέχτηκε με τεράστια αγάπη και συμπόνια.
Στην πραγματικότητα η παραβολή αυτή (δηλαδή ιστορία που διηγήθηκε ο Χριστός) μιλάει για την επιστροφή του αμαρτωλού στο Θεό, την αγάπη του Θεού και το πρόβλημα της συγχώρησης του συνανθρώπου μας από εμάς τους δήθεν «ηθικούς».
Είναι η πιο δύσπεπτη παραβολή, επειδή όλοι ταυτίζουμε τον εαυτό μας με τον «δίκαιο αδελφό» που αρνήθηκε να δεχτεί πίσω τον αδελφό του (και λέμε ότι «καλά έκανε»), και δεν μπορούμε να δεχτούμε την τεράστια καλοσύνη και αγάπη του Θεού προς τους αμαρτωλούς. Αν σκεφτούμε όμως ότι κι εμείς είμαστε αμαρτωλοί (δηλαδή εγώ κι εσύ είμαστε «ο Άσωτος»), θα καταλάβουμε ότι η Παραβολή του Ασώτου είναι η τελευταία μας ελπίδα για σωτηρία, και σε αυτή τη ζωή και στην αιωνιότητα.
Διαβάζοντας αυτή την παραβολή, ο κορυφαίος Ρώσος συγγραφέας Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, ενώ μέχρι τότε ήταν άθεος, συγκλονίστηκε τόσο, που πίστεψε στο Χριστό.
Ο πολιτισμός μας είναι πολιτισμός ριψοκίνδυνων ταξιδιών, αλλά και τονισμού της αξίας της επιστροφής.Δύο εμβληματικά κείμενα, από τα σημαντικότερα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που μιλάνε για την αξία της επιστροφής και προέρχονται από δύο διαφορετικές περιόδους του πολιτισμού μας, είναι η Παραβολή του Ασώτου και η Οδύσσεια του Ομήρου.
Στην Παραβολή του Ασώτου, ο Πατέρας (που συμβολίζει το Θεό) δεν εμποδίζει το γιο του να φύγει μακριά του, αλλά πάντα τον περιμένει με ανοιχτή την αγκαλιά. Καλό είναι όμως να επιστρέψουμε τώρα, να κάνουμε σήμερα το πρώτο βήμα, γιατί το αύριο δεν μας ανήκει – δεν ξέρουμε ούτε αν θα είμαστε ζωντανοί.
Η Κυριακή του Ασώτου παρουσιάζει και τους τρεις άξονες, τις τρεις κατευθύνσεις, που λαμβάνει η συγχώρηση:
τη συγχώρηση του Θεού προς τον αμαρτωλό άνθρωπο, που είναι, θα λέγαμε, το κεντρικό θέμα της παραβολής,
τη συγχώρηση του ανθρώπου προς το συνάνθρωπο, που επισημαίνεται με δραματικό τρόπο από το επεισόδιο του μεγάλου γιου, που αρνείται να μπει στο σπίτι και να καλωσορίσει τον αδελφό του, αλλά τον κατακρίνει και τον καταδικάζει ως “καταφαγόντα μετά πορνών τον βίον” (την περιουσία) του Πατέρα τους,
τη συγχώρηση του ανθρώπου προς το Θεό, που επισημαίνεται επίσης με την άρνηση του μεγάλου γιου να μπει στο σπίτι (στον παράδεισο), παρά τις ικεσίες του μεγαλόψυχου Πατέρα του, και τη διαμαρτυρία του εναντίον του Πατέρα.
Από αυτά τα τρία είδη, το ευκολότερο είναι το πρώτο: ο Θεός μας συγχωρεί αμέσως, ενώ ο άνθρωπος δύσκολα συγχωρεί. Ο Θεός μας συγχωρεί αμέσως, αλλά η σωτηρία μας προϋποθέτει να συγχωρήσουμε κι εμείς τον πλησίον μας και το Θεό, που δεν είναι όπως θα Τον θέλαμε. Και αυτά με τη σειρά τους προϋποθέτουν μετάνοια και ταπείνωση.
Και όλο αυτό χρειάζεται απαραιτήτως την εξομολόγηση, με την οποία ο άνθρωπος θα εξασκήσει την ταπείνωση στην καρδιά του και θα λάβει σωστές κατευθύνσεις, καθώς και τη συμμετοχή μας στην κανονική και σοφή εκκλησιαστική πνευματική και λατρευτική ζωή.
Η εξομολόγηση αυτή υποκρύπτεται στην ομολογία του Ασώτου προς τον Πατέρα του: “Αμάρτησα στον ουρανό και σε σένα και δεν είμαι άξιος να λέγομαι γιος σου. Κάμε με σαν ένα από τους υπηρέτες σου”. Φυσικά, ο Πατέρας τον είχε πάρει στην αγκαλιά του πριν ακόμη ο Άσωτος ανοίξει το στόμα του.
Αυτό που δεν προϋποτίθεται, νομίζω, είναι η συγχώρηση του εαυτού μας, προς τον οποίο καλύτερα να είμαστε επικριτικοί (να μη συγχωρούμε δηλαδή εύκολα τον εαυτό μας), χωρίς όμως να γινόμαστε απελπιστικοί. Ο Άσωτος υιός δεν απελπίστηκε (είχε ελπίδα, και αυτό τον έσωσε), γιατί, αν απελπιζόταν, θα έβαζε τέλος στη ζωή του.
Ενώ οι Απόκριες συνεχίζονται και ο κόσμος δεν υποψιάζεται καν το πνευματικό νόημά τους (νομίζει ότι Απόκριες = ξέφρενες διασκεδάσεις και μάλιστα με καταχρήσεις), η Εκκλησία απευθύνεται στους ανθρώπους που καταλαβαίνουν τα λάθη τους και τους λέει: Ο Θεός σε έχει ήδη συγχωρήσει. Αλλά για ν’ αλλάξει πραγματικά η ζωή σου πρέπει να κάνεις το πρώτο βήμα στο δρόμο του γυρισμού. Αυτός ο δρόμος θα σε φέρει στο σπίτι του Πατέρα σου.
Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης
