του Μανώλη Εγγλέζου-Δεληγιαννάκη
metotoufekikaitilyra.wordpress.com
Το παιχνίδι της ιστορίας ήθελε, την επέτειο των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821, να τη διαδεχτεί η επέτειος των 100 χρόνων από την Καταστροφή. Δυο ορόσημα στην πορεία του λαού μας, καθώς το ένα σηματοδότησε, με την πρώτη εν μέρει επιτυχή επανάσταση σε μια συνεχόμενη σειρά εξεγέρσεων απέναντι σε δυνάστες από την Ανατολή και τη Δύση, μια φυγή προς τα μπρος, έναν αγώνα ολοκλήρωσης που σταδιακά έτεινε ν’ αγκαλιάσει όλο τον υπόδουλο Ελληνισμό. Και το άλλο αποτέλεσε την ταφόπλακα της προσπάθειας αυτής, μιας ακμαίας πορείας που υπονομεύτηκε από τα μέσα ενώ οι γεωπολιτικές συνθήκες ευνοούσαν την ολοκλήρωσή της…
Κι εμείς, στο μεταίχμιο των δύο επετείων, οφείλομε να κάνομε έναν απολογισμό· όχι μόνο για να καταλάβομε τί έφταιξε, αλλά γιατί η ιστορία δεν έφυγε ποτέ από το προσκήνιο, γιατί το τότε καθορίζει το σήμερα.
Μια διαπίστωση είναι ότι την πορεία αυτή την έκαμαν οι «τρελοί», όπως έλεγε ο Κολοκοτρώνης. Κανείς γνωστικός δε θα τα έβαζε με μιαν αυτοκρατορία που απομυζούσε τους υπόδουλους με κάθε τρόπο, οικονομικά, στρατιωτικά αλλά και υπαρξιακά. Για να χρησιμοποιήσομε μιαν ορολογία που σήμερα κινδυνεύει να καταντήσει καραμέλα και να απαξιωθεί, η οθωμανική αυτοκρατορία επιφύλασσε ρατσιστική αντιμετώπιση στους υπόδουλους λαούς της στη βάση της πίστης τους: Οι μη μουσουλμάνοι εξοντώνονταν οικονομικά από την πολύ βαρύτερη φορολογία, βρίσκονταν, ανεξάρτητα από την οικονομική τους επιφάνεια, στο έλεος του κάθε Τούρκου, ενώ οι αφόρητες συνθήκες σκλαβιάς μετέστρεφαν στο Ισλάμ πολλούς υπόδουλους. Και πριν το Σηκωμό λοιπόν, αυτοί που κράτησαν σε δύσκολες συνθήκες την ταυτότητά τους, «τρελλοί» θα ήταν με κάποια σημερινά δεδομένα βολέματος και πάση θυσία καλοπέρασης.
Μια ακόμα παρατήρηση είναι ότι όταν έχεις πίστη στα δίκαιά σου, παίρνεις δύναμη από αυτήν αλλά και δημιουργείς ρεύμα συμπαράστασης. Το Μεσολόγγι, το Αρκάδι, ο πεισματώδης αγώνας του λαού μας για την Ελευθερία, δημιούργησαν ένα ενθουσιώδες φιλελληνικό κίνημα. Δίπλα στους επαναστάτες, ξένοι από την Ευρώπη και την Αμερική, προσέφεραν τις δυνάμεις και ενίοτε τη ζωή τους στην υπόθεση της Ελληνικής ελευθερίας. Η συμμετοχή στις ελληνικές επαναστάσεις, που διατρέχουν όλο το 19ο αιώνα και την αρχή του 20ου, είχε κοινωνικά και εθνικά χαρακτηριστικά καθώς τα δύο ήταν αξεδιάλυτα: Ιταλοί Γαριβαλδινοί, αναρχικοί όπως ο Γ. Φλουράνς που πολέμησε εθελοντής στην Κρήτη και ακολούθως συμμετείχε στην Κομμούνα του Παρισιού, συγκαταλέγονται στους εθελοντές που πολέμησαν μαζί μας. Σήμερα βέβαια, η πίστη στα δίκαιά μας θεωρείται εθνικισμός από τους φοβικούς διανοούμενους της υποταγής. Το παράδειγμα της αντίστασης στην Τουρκίας σήμερα, από μιαν Ελλάδα που «αναγκάστηκε» να την κάνει, καθώς ο μαξιμαλισμός του Ερντογάν δεν επέτρεπε στις Ελληνικές ελίτ να προετοιμάσουν την παράδοση, δημιούργησε έμπρακτη συμπαράσταση επί του πεδίου του Έβρου και στην πορεία συμμαχίες με ευρύτατες γεωπολιτικές προεκτάσεις.
Αλλά υπάρχει και μια ακόμα διαπίστωση: η κατάρα της διχόνοιας λανθάνει στο λαϊκό σώμα και αποτελεί μόνιμη απειλή της κάθε προσπάθειας: Από τον εμφύλιο του 21 μέχρι το Διχασμό του 1916, ο αγώνας υπονομεύεται από μέσα και, άλλοτε περιορίζεται η εμβέλεια της επιτυχίας του, άλλοτε καταλήγει σε Καταστροφή.
Τις δυο χρονιές των επετείων του 21 και της Καταστροφής, έχομε αρκετό χρόνο για αναστοχασμό και απολογισμό του τί πετύχαμε, τί χάσαμε και γιατί. Έχομε ακόμα την ευκαιρία να δούμε το σημερινό γεωπολιτικό σκηνικό με αυτή την εμπειρία τόσων δεκαετιών επαναστάσεων απέναντι στους ίδιους εχθρούς, εμπειρία που αρνούμαστε να ενσωματώσομε, βολεμένοι στο ρόλο του μικρού πλην έντιμου καρπαζοεισπράκτορα. Η σημερινή γεωπολιτική συγκυρία παρουσιάζει ξανά μιαν ευκαιρία ανάτασης, ίσως όχι όπως αυτή των αρχών του 20ου αιώνα, αλλά πάντως σημαντική. Ας μην την αφήσομε χαμένη, αν τότε το διακύβευμα ήταν η ολοκλήρωση της επανάστασης του 21, τώρα είναι η ύπαρξή μας η ίδια…
