Όταν με έφερε ο δρόμος μου στην Ισπανία στα τέλη του 2007 και πιο συγκεκριμένα, σε επαφή με την πλέον ανθίζουσα αγορά στον χώρο, αυτή της παραθεριστικής κατοικίας, είχα μία «αποκάλυψη». Η αποκάλυψη αυτή αφορούσε σε μία από τις ειδοποιούς διαφορές που έχουμε με το Ισπανικό κράτος, ένα κράτος που είχε αντιληφθεί τον ρόλο του ως μεσογειακός προορισμός: Προκειμένου να υπάρχει η ραγδαία ανάπτυξη στον κερδοφόρο αυτό χώρο της παραθεριστικής κατοικίας, το κράτος μερικώς προσαρμόστηκε στις ανάγκες της αγοράς. Τι εννοώ με αυτό; Άλλαξε την γραφειοκρατία του ώστε η οικιστική και τουριστική ανάπτυξη να γίνεται με μεγαλύτερη ταχύτητα.
Όπως φάνηκε από την αρχή της πιστωτικής κρίσης που έγινε από τότε, παραπάνω από αισθητή στην Ισπανία, ίσως θα μπορούσε να πει κανείς πως η Ισπανία «παρά-προσαρμόστηκε» στις ανάγκες της αγοράς, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή οι τράπεζές της να έχουν πάρα πολλά ανεξόφλητα δάνεια από holiday makers που τελικά δεν μπορούν πληρώσουν τα holiday homes που αγόρασαν και αντίστοιχα οι developers, όσοι δηλαδή ασχολήθηκαν με οικιστικές και τουριστικές αναπτύξεις στην περιοχή, να έχουν στην κατοχή τους developments-φαντάσματα, τα οποία επιπρόσθετα χρωστούν στις τράπεζες.
Από την εμπειρία μου στον ίδιο χώρο στην Ελλάδα, την χρυσή χρονιά του 2007, θα μπορούσε να είχε γίνει ένα ανάλογο οικονομικό “boom”. Κι έγινε ως ένα βαθμό. Ειδικά στην Κρήτη. Οι πρώην συνάδελφοι που μπορεί να με διαβάζουν αυτή τη στιγμή, (όσοι από αυτούς γνωρίζουν Ελληνικά) θα θυμόνται τα πολλά εκατομμύρια που είχαν διοχετευθεί στην αγορά από τα διάφορα operations στα οποία συνεργαζόμασταν, για τις εταιρείες που δουλεύαμε και δραστηριοποιούνταν στην περιοχή. Με μία διαφορά: Τίποτα μα τίποτα δεν άλλαζε σε επίπεδο κράτους για να διευκολύνει αυτή την οικονομία και να καταστήσει την Ελλάδα ανταγωνιστική σε σχέση με τις άλλες αγορές.
Πέρα από το γεγονός ότι οι κατασκευαστικές εταιρείες ανταποκρίνονταν στην αυξημένη ζήτηση με «παράνομα» κτίσματα που πρώτα έχτιζαν και μετά εξασφάλιζαν τις άδειες, καθώς οι τελευταίες έπαιρναν αηδιαστικά πολύ χρόνο, υπήρχε και μία τρομακτική κωλυσιεργία σε θέματα υποδομών, όπως η υδροδότηση μίας περιοχής από τους δήμους ή η σήμανσή της για τους επισκέπτες. Για να μην αναφερθώ στους δρόμους ή στην οργάνωση του τουριστικού προϊόντος. Αλλά… κατά τα άλλα… τα χρήματα των ξένων επισκεπτών και αγοραστών, τα θέλαμε! Θα ήταν μάταιο να αναφερθώ σε προσωπικές και επαγγελματικές ιστορίες τρέλας. Άλλωστε, οι Άγγλοι έχουν κάνει ολόκληρες τηλεοπτικές σειρές γι αυτό (βλ. A place in the sun)
Επιστρέφοντας λοιπόν στην Ισπανία, και χωρίς να προσπαθώ να προχωρήσω σε βαρύγδουπες οικονομικές αναλύσεις που δεν είναι της αρμοδιότητάς μου, έχω να θυμηθώ το εξής: Έχω να θυμηθώ ένα κράτος που πολύ πριν πάω εγώ και δραστηριοποιηθώ για λίγο καιρό, είχε προχωρήσει σε κεντρικό σχεδιασμό του τουριστικού του προϊόντος, σε συνεργασία με την αγορά και είχε απλοποιήσει τις διαδικασίες, ενώ παράλληλα είχε δεδομένες τις υποδομές. Σε αυτό βέβαια, βοήθησαν πάρα πολύ οι Άγγλοι tour operators και real estaters που δημιούργησαν ένα είδος «σχολής» εκεί. Η σχολή αυτή, είχε σαν αποτέλεσμα πολύς κόσμος στην Ισπανία να κάνει περιουσίες και πολύς περισσότερος κόσμος από τη βόρεια Ευρώπη να θεωρεί την Ισπανία ως ένα Eldorado, ειδικά μετά το 1996 και έως το 2007.
Στο άμεσό μου περιβάλλον υπήρχαν πάρα πολλοί άνθρωποι που έβγαλαν αηδιαστικά πολλά λεφτά από αυτή τη διαδικασία. Σε σημείο να διάγουν μία ζωή που δεν ήταν πραγματική. Ώσπου όλα αυτά κατέρρευσαν όταν η πιστωτική κρίση που ξεκίνησε στις ΗΠΑ έκανε τους Βρετανούς πελάτες να αγχώνονται για το πώς θα αποπληρώσουν το δάνειό τους για την πρώτη τους κατοικία, πόσο μάλλον για την δεύτερη. Περνώντας η χρονιά το πρόβλημα έγινε ακόμα εντονότερο. Ακυρώνονταν πωλήσεις, ακυρώνονταν tours. Εταιρείες real estate έκλειναν η μία μετά τη άλλη, για να προλάβουν να μη βιώσουν απώλειες. Έτσι ήρθε η «καταστροφή», αλλά η καταστροφή αυτή αφορούσε την αγορά.
Το Ισπανικό κράτος ήταν μία χαρά με τις υποδομές που είχε ήδη φτιάξει σε συνεργασία με τους ιδιώτες. Είχε ένα έτοιμο τουριστικό προϊόν χωρίς παιδικές αρρώστιες, όπως η έλλειψη δρόμων , αεροδρομίων, ταμπελών και γηπέδων golf. Έτσι κατόρθωσε μέχρι ένα σημείο να κρατήσει την αγορά του ζωντανή, μέχρι τώρα. Γιατί λοιπόν έχει περιέλθει στην κατάσταση που είναι η Ισπανία; Αυτό δεν μπορώ να το απαντήσω εγώ με την ελλειμματική μου γνώση. Μπορώ όμως με σιγουριά να πω πως ποτέ δεν ήμασταν σαν την Ισπανία και για να γίνουμε, ακόμα και σαν την Ισπανία σε κρίση, θα πρέπει να δουλέψουμε σε εντελώς διαφορετικό επίπεδο. Να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε ως αγορά και όχι ως κράτος.
Αυτές τις μέρες δε, που ακούω ατάκες του στυλ «γιατί οι Ισπανοί δεν θα έχουν μνημόνιο» κλπ κλπ κοιτάζω στον ουρανό και αναρωτιέμαι, πόσο αρνούνται οι περισσότεροι άνθρωποι σε αυτή την χώρα να κοιτάξουν στον καθρέφτη τους πριν ξεστομίσουν τέτοιες ηλίθιες ερωτήσεις. Ειδικά αυτοί που η ουσία της ύπαρξής τους ήταν ανέκαθεν η συντήρηση ενός κράτους που μόνο ανασταλτικό υπήρξε στην εξέλιξη αυτής της χώρας.
Κι επειδή είμαι σε διάθεση νοσταλγίας, το τραγούδι θα είναι μελό… όπως οι βραδιές στο Cadiz και το Jerez de la frontera.
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=p_2W4RJEVzg[/youtube]
της Νίκης Λυμπέρη
