Το επίπεδο ψυχικής υγείας ενός λαού αποτελεί αδιαμφισβήτητα μέτρο αξιολόγησης των σχετικών πολιτικών αποφάσεων, οι οποίες αντί να έχουν θετικό πρόσημο για το σύνολο της κοινωνίας, έχει αποδειχθεί μέσω ερευνών ότι στοιχεία, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, μεσουρανούν σε τούτο τον τόπο, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο.
Αρκεί κάποιος να αναφέρει ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη 2η θέση παγκοσμίως όσον αφορά τα ποσοστά κατάθλιψης. Μελαγχολία, αγχώδης διαταραχή και νευρικότητα είναι μερικά από τα αποτελέσματα μιας διαρκούς υγειονομικής κρίσης, αρχής γενομένης της περιόδου των Μνημονίων μέχρι των πρόσφατων μέτρων εγκλεισμού από τον Covid-19.
Η κατρακύλα, όμως, δεν έχει τέλος! Μετά την πρόσφατη ψήφιση του νομοσχεδίου με τίτλο «Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης», έρχεται ακόμη μεγαλύτερη υποβάθμιση της ψυχικής υγείας μέσα από ένα σύνολο μεταρρυθμίσεων, οργανωτικών και διοικητικών διατάξεων, που βρίθει λειτουργικών προβλημάτων.
Επιγραμματικά, χρειάζεται να τονιστεί ότι:
Πρώτον, καταργούνται μεγάλα ψυχιατρικά Νοσοκομεία, όπως αυτά των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης, ενώ διαλύεται το ευρύτερο δίκτυο Δομών απεξάρτησης, όπως ο ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ, 18 ΑΝΩ κ.α. που για δεκαετίες προσέφεραν σημαντικό έργο στην καταπολέμηση εξαρτήσεων.
Δεύτερον, η απόσπαση από το ΕΣΥ των δημοσίων προγραμμάτων απεξάρτησης και η συγχώνευσή τους υπό του ιδιωτικού φορέα με την ονομασία «Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων» οδηγεί τους ψυχικά πάσχοντες και εξαρτημένους συμπολίτες μας να μην μπορούν να συμμετέχουν στην επιλογή θεραπείας τους. Παρά τα ενθαρρυντικά δεδομένα του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Ναρκωτικά ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει εξαιρετική πρόοδο στην απεξάρτηση, πράγμα που οφείλεται στα Κέντρα Πρόληψης της χώρας, καταργούνται στον Τομέα της απεξάρτησης θεραπευτικά προγράμματα, σημαντικά για την αποτελεσματικότητά τους. Το θεμελιώδες επομένως δικαίωμα να επιλέγουν οι εξαρτημένοι το πρόγραμμα που καλύπτει καλύτερα τις ανάγκες τους παραβιάζεται κατάφωρα. Αντιθέτως, μια υπερδομή θα αποφασίζει τι είναι καλύτερο γι’ αυτούς. Χάνεται, συνεπώς, ο θεραπευτικός πλουραλισμός και με τρόπο σαρωτικό ακυρώνονται διαδικασίες, φιλοσοφίες και θεραπευτικές προσέγγισης με ιστορία δεκαετιών.
Τρίτον, αντί να γίνεται λόγος για βελτιώσεις υποδομών ή δημιουργία νέων, για προσλήψεις, για βελτιώσεις μισθών ή για τη φροντίδα της Πρωτοβάθμιας Υγείας, στόχος του παρόντος Νομοσχεδίου είναι η δημιουργία ενός άκρατου συγκεντρωτικού συστήματος ψυχικής υγείας, όπου ο απόλυτος έλεγχος θα περνά μέσα από τους Διοικητές και τους Υποδιοικητές των Υγειονομικών Περιφερειών.
Τέταρτον, θα σημειωθεί με μαθηματική ακρίβεια σοβαρή εκμετάλλευση των εργαζομένων λόγω έλλειψης προσωπικού, τη στιγμή που με μια απλή απόφαση του Διοικητή ή του Υποδιοικητή μιας Υγειονομικής Περιφέρειας, οι εργαζόμενοι με εσωτερική μετακίνηση λόγω «έκτακτων αναγκών» θα βρίσκονται από τη μια μέρα στην άλλη σε άλλη Μονάδα ψυχικής υγείας. Ούτε λόγος, τόσο για την καταστρατήγηση θεμελιωδών εργασιακών δικαιωμάτων όσο και για τη διασάλευση της θεραπευτικής σχέσης που χτίζεται μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου.
Πέμπτον, ο νέος νόμος θα αποτελεί διαρκές αντικίνητρο για την εγκατάσταση ιατρών, με ελλειμματικές αριθμητικά ειδικότητες, σε νησιωτικές περιοχές και περιοχές με δημογραφικό πρόβλημα, καθώς και αντικίνητρο επιλογής αυτών των ειδικοτήτων από νέους ιατρούς.
Έκτον, η ιδιωτικοποίηση της ψυχικής υγείας βρίσκεται προ των πυλών με τη δημιουργία του «Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας», που ενοποιεί Μονάδες Ψυχικής Υγείας του ΕΣΥ, ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές, ΜΚΟ και ΑΜΚΕ, και του ιδιωτικού φορέα «Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων», όπου θα υπαχθούν όλοι οι οργανισμοί απεξάρτησης. Το Νομοσχέδιο βάζει, με λίγα λόγια, κάτω από την «ίδια ομπρέλα» ιδιωτικές και δημόσιες κλινικές, παρέχοντας μ’ αυτόν τον τρόπο το νομικό πάτημα για να συγχωνευθούν και να κλείσουν δημόσιες δομές.
Τέλος, έντονος προβληματισμός εγείρεται και με τη δημιουργία Μονάδων «Σωφρονισμού Παραβατικών Ανηλίκων» που οδηγεί στην ιατρικοποίηση κοινωνικών φαινομένων. Η παραβατικότητα θα αντιμετωπίζεται ως ένα ιατρικό και όχι ως κοινωνικό φαινόμενο. Έτσι, οι οποιεσδήποτε παρεμβάσεις από το πεδίο της θεραπείας μετατοπίζονται στο πεδίο της καταστολής.
Η ιατρική εμπειρία αιώνων στον Καιάδα λοιπόν! Παντελής απουσία σχεδιασμού για ολιστική φροντίδα χιλιάδων ασθενών, για εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση. Λες και η ψυχή είναι απλά ένα «μέρος», ένα «κομμάτι» που μαζί με το σώμα συναποτελούν τον άνθρωπο, και δεν δηλώνει την ολότητα του ανθρώπου! Αντιθέτως, παρατηρούμε με λύπη την τεχνοκρατική και όχι την ανθρωποκεντρική πλαισίωση ζητημάτων που, αν μη τι άλλο, χρειάζονται ευαισθησία.
