Πριν από χρόνια κάποιοι, νοιάστηκαν να βρεί και να έχει το Ρέθυμνο την υγειά του. Ήταν άνθρωποι πού πίστευαν ότι ο ρεθυμνιώτης αξίζει κάτι παραπάνω από αυτό πού του πρόσφερε η πολιτεία. Αξίζει όσο και οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη ύπαρξη. Να έχει την υγειά του πρώτα από όλα, για να έχει νόημα η ελευθερία του, η μόρφωση του, η αξιοπρέπεια του.
Αυτοί οι άνθρωποι μας έδειξαν μια διαδρομή.
Εκείνη, πού μόνο εσύ ξέρεις τις ανάγκες σου, εσύ αποφασίζεις για τη ζωή σου.
Έτσι, απέκτησε νοσοκομείο το Ρέθυμνο.
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Την ίδρυση – κατασκευή του πρώτου νοσοκομείου στο Ρέθυμνο τη βρίσκουμε στα χρόνια της Ενετοκρατίας. Τα πρώτα νοσοκομεία που κατασκευάσθηκαν στην πόλη και γενικότερα στην Κρήτη ήταν στρατιωτικά για να εξυπηρετούν τις ανάγκες των κατακτητών της εποχής.
Αποδεικτικά στοιχεία για το νοσοκομείο της πόλης μας τα βρίσκουμε κατά την περίοδο των Ενετών στη Κρήτη.
Στη Βυζαντινή περίοδο δεν υπάρχουν πληροφορίες για νοσοκομείο στη πόλη του Ρεθύμνου και στη Κρήτη. Παρόλα αυτά πιθανολογούμε τη δημιουργία τους κατά τη Δεύτερη Βυζαντινή περίοδο (961-1204) αφενός διότι η Κρήτη ήταν σημαντικός κόμβος της αυτοκρατορίας και αφετέρου επειδή η Βυζαντινή Ιατρική ήταν αυτή που καθιέρωσε για πρώτη φορά την έννοια του νοσοκομείου με τον έντονο φιλανθρωπικό χαρακτήρα λόγω του χριστιανικού πνεύματος .
Στα χρόνια της Ενετοκρατίας στη Κρήτη (1204-1669) κατασκευάστηκε το πρώτο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλη του Ρεθύμνου, στη περιοχή Ιμαμ Πασά επί τουρκοκρατίας, στη θέση που στα νεότερα χρόνια κτίστηκε το πρώτο ηλεκτρικό εργοστάσιο της πόλης. Άλλες αναφορές το τοποθετούν στα Ανατολικά προάστια της πόλης. Το νοσοκομείο αυτό ήταν εκτός του φρουρίου της πόλης και δύσκολα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε περιόδους πολιορκίας για αυτό το λόγω οι Ενετοί κατασκεύασαν ένα δεύτερο μέσα στο φρούριο το 1595 χωρίς να καταργήσουν το προηγούμενο.
Την εποχή της Τουρκοκρατίας στο Ρέθυμνο βρίσκουμε να λειτουργούν δυο νοσοκομεία. Με τον ερχομό των Τούρκων στο νησί το 1669 χρησιμοποιήθηκε αρχικά το Ενετικό νοσοκομείο μέχρι να ιδρυθεί νέο στη πλατεία που σήμερα βρίσκεται στη γωνία των οδών Αρκαδίου και Ι. Δαμβέργη. Αργότερα ίδρυσαν και δεύτερο στον ίδιο δρόμο δυτικότερα από το προηγούμενο στο οποίο νοσηλευόταν διάφοροι ασθενείς, εκτός των στρατιωτικών, καθώς επίσης και οι οικογένειες των Τούρκων αξιωματικών.
Το πρώτο πολιτικό νοσοκομείο ιδρύθηκε στο Ρέθυμνο μεταξύ του 1838 και 1866, επί επισκόπου Καλλίνικου Νικολετάκη, ήταν της Χριστιανικής κοινότητας Ρεθύμνου και χρησίμευε επίσης για γηροκομείο και πτωχοκομείο. Στεγάστηκε πιθανά σε κάποιο οίκημα της εκκλησία. Στοιχεία για αυτό έχουμε μόνο από προφορικές παραδόσεις γιατί τα αρχεία της Μητρόπολης καταστράφηκαν από πυρκαγιά.
Το πρώτο Κρατικό που μετονομάσθηκε αργότερα Δημοτικό νοσοκομείο ιδρύθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας πιθανόν μεταξύ 1866 και 1870. Βρισκόταν στην οδό Αρκαδίου όπου διατηρείται ακόμη και σήμερα το οίκημα. Το κρατικό νοσοκομείο μετονομάσθηκε σε δημοτικό με την ίδρυση των δήμων για να αποφύγει η τουρκική διοίκηση τα έξοδα συντήρησης.
Σε εφημερίδα της εποχής του 1892, την «ΚΡΗΤΗ», βρίσκουμε ότι το νοσοκομείο μέσα σε ένα χρόνο νοσήλευσε 102 ασθενείς και εξετάσθηκαν 1648 εξωτερικοί ασθενείς. Μαθαίνουμε επίσης ότι πιθανόν να χορηγούσαν για γεύμα στους ασθενείς μόνο ψωμί. Μέχρι την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας 1898 -1913 το νοσοκομείο της πόλης του Ρεθύμνου στεγάζεται σε ακατάλληλα κτίρια που δεν είχαν οικοδομηθεί για αυτό το σκοπό. Το νοσοκομείο της τότε εποχής θεωρείτο καταφύγιο για πτωχούς, άπορους. Χρησίμευε επίσης για γηροκομείο και πτωχοκομείο.
Στα πρώτα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας το δημοτικό νοσοκομείο της πόλης του Ρεθύμνου βρίσκεται να στεγάζεται σε οίκημα στην οδό Αρκαδίου. Με την άφιξη δυόμιση χιλιάδων Ρώσων στο Ρέθυμνο, που ορίστηκαν σαν εγγυήτρια δύναμη για την τήρηση της τάξης από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, τα πράγματα αλλάζουν θεαματικά.
Οι Ρώσοι φθάνοντας στη πόλη άρχισαν αμέσως το 1897 να κτίζουν με δικά τους σχέδια και χρήματα το νέο νοσοκομείο έξω από την πόλη, στη θέση που βρίσκεται σήμερα η Σχολή Αστυνομίας. Σε δυο χρόνια η πόλη απέκτησε το πρώτο σύγχρονο νοσοκομείο που εγκαινιάστηκε το 1899. Ο πρόξενος της Ρωσίας στην τελετή των εγκαινίων έδωσε το δωρητήριο έγγραφο του τσάρου Νικολάου Β στον τότε δήμαρχο της πόλης.
Το νοσοκομείο της πόλης του Ρεθύμνου ήταν το μοναδικό καινούργιο νοσοκομείο στη Κρήτη.
Ήταν δυναμικότητας 20 -30 κλινών. Ο προϋπολογισμός του ανέρχετο στις 40.000 δραχμές το χρόνο και υλοποιείτο από την είσπραξη ειδικού φόρου από τα εισαγόμενα και εξαγόμενα προϊόντα του Ρεθύμνου. Πληρούσε όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές της εποχής. Χαρακτηρίστηκα του ήταν ότι η στέγη του χειρουργείου ήταν κατασκευασμένη από γυάλινα κεραμίδια, ο εξοπλισμός του χειρουργείου προερχόταν από το Παρίσι, ενώ διέθετε σύγχρονο φαρμακείο και μαγειρείο. Τέλος η επίπλωση του ήταν ευρωπαϊκών προδιαγραφών.
Το νοσοκομείο αυτό λειτούργησε στην ίδια θέση χωρίς ουσιαστικές αλλαγές για περίπου 50 χρόνια. Η λειτουργία του διεκόπη απότομα την 22 Μάιου του 1941(Τρίτη ημέρα της μάχης της Κρήτης) όταν βομβαρδίστηκε από τα Γερμανικά αεροπλάνα. Η μόνη προσθήκη που έγινε ήταν το 1902 -1903 στην ανατολική πτέρυγα του κτιρίου που προστέθηκε κτίσμα για νοσηλεία κοινών γυναικών εξαιτίας της αύξησης των αφροδίσιων νοσημάτων από την παρουσία μεγάλου αριθμού στρατιωτών από τις εγγυήτριες δυνάμεις της εποχής.
Στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής το νοσοκομείο στεγάσθηκε σε διάφορες ιδιωτικές κλινικές της πόλης που επιτάχθηκαν από τους Γερμανούς όπως η κλινική Μαρούλη (σήμερα στεγάζει τη δημοτική φιλαρμονική) και η κλινική Φραγκιαδάκη.
Μετά την απελευθέρωση το νοσοκομείο θα μεταφερθεί στο κτίριο του Ορφανοτροφείου (σημερινό Μουσικό Γυμνάσιο) όπου λειτουργούσε κατά την περίοδο της κατοχής το Γερμανικό στρατιωτικό νοσοκομείο, που με την αποχώρηση των Γερμανών, αυτό εγκαταλείφθηκε πλήρως εξοπλισμένο.
Σε αυτό το διάστημα προστέθηκαν ακόμη το Μαιευτικό και Γυναικολογικό τμήμα, επίσης ιδρύθηκε και το αντιφυματικό ιατρείο.
Μετά την καταστροφή (βομβαρδισμός από Γερμανούς) χρειάσθηκε να περάσει μια δεκαετία περιπλάνησης – φιλοξενίας στους παραπάνω χώρους της πόλης του Ρεθύμνου μέχρι το 1951. Τότε η Πανκρήτια Ένωση Αμερικής διέθεσε το ποσό των 50.000 δολαρίων για την ανέγερση νέου νοσοκομείου.
Το 1954 εγκαινιάζεται το νέο νοσοκομείο δυναμικότητας 50 κλινών με πρόνοια για οργανισμό 100 κλινών. Χωροθετήθηκε στη θέση που βρίσκεται το σημερινό νοσοκομείο, νότια του δημοτικού κήπου και μεταξύ των οδών Τρανταλλίδου και Κουμουνδούρου. Καθημερινά νοσήλευε 90 -100 ασθενείς. Αποτελούσε πάλι το νέο στολίδι της πόλης.
Κατά την δεκαετία του 1970 ο πληθυσμός της πόλης του Ρεθύμνου αυξάνει ραγδαία εξαιτίας της λειτουργίας πολλών τμημάτων του Πανεπιστήμιου όπως επίσης και από την γρήγορη τουριστική ανάπτυξη του νομού. Παράλληλα οι νέες εξελίξεις στη ιατρική δημιουργούν την ανάγκη νέων τμημάτων και χώρων για καλύτερη παροχή υγείας στους πολίτες.
Το 1978 αρχίζει αργά η δημιουργία μιας μεγάλης νέας πτέρυγας στο υπάρχοντα χώρο του νοσοκομείου με ταυτόχρονη ανακαίνιση – ανακατασκευή του παλαιού κτιρίου ώστε να δημιουργηθεί μια νέα ολοκληρωμένη νοσηλευτική μονάδα, το νοσοκομείο που έχουμε σήμερα. Το 1987 εγκαινιάσθηκε και εντάχθηκε στο νεοσύστατο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) το νέο νοσοκομείο με δυναμικότητα 150 κλινών.
Το νοσοκομείο είχε παθολογικό τομέα 70 κλινών με τμήματα: Παθολογικό, Kαρδιολογικό, Παιδιατρικό. Χειρουργικό τομέα 80 κλινών με τμήματα: Αναισθησιολογικό, Χειρουργικό , Ορθοπεδικό ,Ουρολογικό, Μαιευτικό – Γυναικολογικό, Οφθαλμολογικό. Εργαστηριακό τομέα με: Μικροβιολογικό, Βιοχημικό, Αιματολογικό, Ακτινοδιαγνωστικό, Αιμοδοσία, Εξωτερικά Ιατρεία, φαρμακείο και φυσιοθεραπευτήριο.
Σφάλμα της εποχής ήταν που δεν επιλέχθηκε σαν λύση η κατασκευή του νοσοκομείου σε νέο καινούριο χώρο εκτός της πόλης αλλά παρέμεινε στον ίδιο χώρο περιτριγυρισμένο από πολυκατοικίες, χωρίς εύκολη πρόσβαση και χωρίς χώρους για στάθμευση.
Το νοσοκομείο αναπτύχθηκε ραγδαία, σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα θεραπείας για την καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών, με αντικειμενικό σκοπό την σημαντικότατη μείωση των διακομιδών σε νοσοκομεία του Ηρακλείου και των Χανίων. Αυτή είναι η αιτία να δημιουργηθούν νέα τμήματα που δεν υπήρχαν στον οργανισμό του νοσοκομείου. Τα νέα τμήματα ήταν η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, η Μονάδα Τεχνητού Νεφρού η Πνευμονολογική, η Ψυχιατρική και η ΩΡΛ κλινική, το Δερματολογικό και το οδοντιατρικό Ιατρείο επίσης η αναβάθμιση του Ακτινολογικού και Μικροβιολογικού τμήματος. Τέλος ήταν αναγκαία η λειτουργία του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών.
Σχεδόν όλα τα παραπάνω νέα τμήματα στεγάστηκαν στον υπάρχοντα χώρο του κτιρίου του 1987 και στελεχώθηκαν με ελάχιστο νέο προσωπικό λόγω της μη ύπαρξης των τμημάτων αυτών στο οργανισμό του νοσοκομείου. Το πρόβλημα υποστελέχωσης εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να υφίσταται.
Το νοσοκομείο στα τέλη του 1990 αρχές 2000 βρίσκεται να ασφυκτυά από την σημαντική έλλειψη χώρων. Ο τότε πρόεδρος – διοικητής Γιώργος Αγγελιδάκης ξεκινά την κατασκευή νέας πτέρυγας συνολικής επιφάνειας 4.000 τετραγωνικών μέτρων στη δυτική πλευρά του νοσοκομείου χωρίς την έγκριση του Υπουργείου και χωρίς την έκδοση οικοδομικής άδειας με δωρεά χρημάτων των Ρεθυμνιωτών (Νίκου Δασκαλαντωνάκη και Σήφη Βαρδινογιάννη). Η κατασκευή του κτιρίου φθάνει μέχρι και την τοιχοποιία. Μετά από όλα αυτά έρχεται η βοήθεια της νομαρχίας στη έκδοση οικοδομικής άδειας και τέλος σε επίσκεψη του τότε πρωθυπουργού της χώρας Κώστα Σημίτη στο νοσοκομείο παρέχεται η υπόσχεση ότι θα ολοκληρωθεί η νέα κατασκευή. Αρχίζουν τελικά με αργούς ρυθμούς οι νόμιμες εργασίες της κατασκευής του νέου κτιρίου .
Το 2011, μετά από 11 χρόνια, η νέα πτέρυγα του νοσοκομείου τελικά ολοκληρώνεται, και ευελπιστούμε να δώσει μια νέα ώθηση στις υπηρεσίες υγείας του νομού. Η άμεση στοχοθεσία για την πλήρη αξιοποίηση του νέου κτιρίου, είναι η πρόσληψη νοσηλευτικού κυρίως προσωπικού και ο εξοπλισμός της, μέσω του προγράμματος ΕΣΠΑ.
Τα παραπάνω ιστορικά στοιχεία διασώθηκαν συγκεντρώθηκαν, καταγράφηκαν από ιστορικά αρχεία, εφημερίδες της εποχής και προφορικές παραδόσεις από ανθρώπους που πραγματικά αγάπησαν το νοσοκομείο και το Ρέθυμνο. Τα βρίσκουμε στα βιβλία του γιατρού Νίκου Αλ Κοκονά και του Θεόδωρου Στυλ. Πελαντάκη, αλλά και στα ιστολόγια: Άγονη γραμμή και Ρεθυμνιώτικες Αναδρομές του Κωστή Ηλ. Παπαδάκη
Σε προφορικές επικοινωνίες που είχα με τους πρώην πρόεδρους του νοσοκομείου Γιωργή Αγγελιδάκη, Κωστή Λαμπρινό, Αγάπιο Ακουμιανάκη και τον Διευθυντή της ιατρικής υπηρεσίας Σπύρο Μικρούλη.
Μάρτης 2011
Ηλίας . Π. Σαμίωτης
Καρδιολόγος
ΜΕΘ Νοσ. Ρεθύμνου
