Θ. Ι. Ρηγινιώτης
Στις 23 Ιουνίου γιορτάζει ο άγιος ιερομάρτυρας Γεράσιμος, επίσκοπος Ρεθύμνης, απαγχονίστηκε από τους Τούρκους το 1822 μετά από πολύμηνη φυλάκιση.
Ο άγιος τιμάται ιδιαίτερα στον υπέροχο ναό του, στο Χουμέρι Μυλοποτάμου (στην είσοδο του χωριού), ο οποίος εγκαινιάστηκε το 2022 και είναι δίκλιτος, με το άλλο κλίτος αφιερωμένο στον άγιο Δημήτριο. Την ίδια μέρα τιμώνται όλοι οι νεομάρτυρες που θανάτωσαν οι Τούρκοι τα έτη 1821-22.
Φέτος (2024) η ημέρα αυτή συμπίπτει με τη μεγάλη μας εορτή της Πεντηκοστής.
Ο άγιος Γεράσιμος αναφέρεται στις πηγές ως «Καστρινός» (άρα η καταγωγή του πρέπει να ήταν από το Ηράκλειο) με το επώνυμο Περδικάρης ή Κοντογιαννάκης. Με το ξέσπασμα της Επανάσταση του 1821 οι Τούρκοι επιτέθηκαν και θανάτωσαν όλους τους επισκόπους της Κρήτης, γνωρίζοντας ότι αυτοί είναι οι φυσικοί ηγέτες των χριστιανών. Έτσι θανατώθηκαν ο Μητροπολίτης Κρήτης Γεράσιμος (επώνυμο Παρδάλης) και οι επίσκοποι Κνωσού Νεόφυτος, Χερρονήσου Ιωακείμ, Λάμπης Ιερόθεος (επίσης Ρεθεμνιώτης άγιος), Σητείας Ζαχαρίας, Πέτρας Ιωακείμ, Διοπόλεως (βοηθός του Κρήτης) Καλλίνικος, Κισάμου Μελχισεδέκ και Κυδωνίας Καλλίνικος, καθώς επίσης και πλήθος κληρικοί και λαϊκοί.
Ο Ρεθύμνης Γεράσιμος συνελήφθη το 1821 και φυλακίστηκε, υπομένοντας και βασανιστήρια, μέχρι το Μάιο του 1822, οπότε και απαγχονίστηκε στη «Μεγάλη Πόρτα» του Ρεθύμνου. Μετά τον απαγχονισμό του, οι Τούρκοι έλαβαν αίμα από την καρδιά του και ράντισαν με αυτό τις σημαίες τους, πιστεύοντας ότι έτσι θα νικούν τους χριστιανούς στις μάχες. Σύμφωνα με την παράδοση, αυτό το έκαναν με υπόδειξη των Εβραίων της πόλης.
Το έτος 2000 το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνώρισε ως μάρτυρες της χριστιανικής πίστης τους επισκόπους, κληρικούς και λαϊκούς που θανατώθηκαν από τους Τούρκους τα μαρτυρικά έτη 1821-22 και όρισε να τιμάται η μνήμης τους τις 23 Ιουνίου. Η αναγνώριση αυτή είναι εύλογη, αφενός επειδή οι άνθρωποι αυτοί θανατώθηκαν λόγω της χριστιανικής τους ιδιότητας, αφετέρου επειδή – ιδίως εκείνοι που αιχμαλωτίστηκαν αρχικά ή εκείνοι που καταδιώχθηκαν πριν συλληφθούν – θα μπορούσαν να έχουν αρνηθεί την πίστη τους (να έχουν τουρκέψει) και να σώσουν τη ζωή τους. Όμως δεν το έκαναν, προτιμώντας το θάνατο από την άρνηση.
Προς τιμήν του αγίου Γερασίμου οικοδομήθηκε ωραιότατος ιερός ναός στο Χουμέρι Μυλοποτάμου, με δαπάνες όλου του χωριού, στο οποίο κάθε χρόνο τιμάται με λαμπρότητα η μνήμη του. Εφημέριος του χωριού είναι ο π. Παρθένιος Τσιλιμπώκος, ιερομόναχος από την ιερά μονή Αρκαδίου.
Στον άγιο Γεράσιμο είναι αφιερωμένο το Ημερολόγιο του 2013 της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης, όπου περιλαμβάνεται άρθρο γι’ αυτόν του καθηγητή Αγιολογίας της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης Εμμανουήλ Δουνδουλάκη, ενώ επιστημονική ανακοίνωση για τον βίο και το μαρτύριό του έχει γράψει και ο πολυγραφότατος Ρεθεμνιώτης συγγραφέας Κωστής Ηλ. Παπαδάκης.
