Η κατάρρευση της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers στις Ηνωμένες πολιτείες το 2008, σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής για όλο τον κόσμο. Καθώς η παγκοσμιοποίηση κάνει τα πάντα αλληλένδετα, τα κύματα ήρθαν και στη χώρα μας (με λίγη καθυστέρηση). Η φούσκα των επενδύσεων και της διαρκούς ανάπτυξης μέσω του δανεισμού σπάει, οι τράπεζες βρίσκονται εκτεθειμένες σε σοβαρότατους κινδύνους επιβίωσής τους -που οι ίδιες δημιούργησαν- χιλιάδες θέσεις εργασίας χάνονται, από ένα σημείο και μετά δεν μετράμε τις αυτοκτονίες. Στη συνθήκη αυτή που ονομάστηκε κρίση επιλογή ήταν να διασωθούν αυτοί που ευθυνόντουσαν για την παγκόσμια οικονομική κατάρρευση και αυτό να γίνει με τα χρήματα των ασθενέστερων τάξεων.
Αντιδράσεις υπήρξαν πολλές και μαζικές. Ειδικά στη χώρα μας, τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας που μόλις τελείωσε, ο λαός βγήκε στο δρόμο μην δεχόμενος την καταλήστευσή του και την περιστολή των δικαιωμάτων του, με συνέπεια να γνωρίσει την άγρια κρατική καταστολή, ανεξάρτητα από ποιο κόμμα ή ποιος συνασπισμός κομμάτων ήταν στην κυβέρνηση. Οι ελπίδες του λαού εναποτέθηκαν σε νέες πολιτικές δυνάμεις που δημιουργήθηκαν ή ενδυναμώθηκαν σαν αποτέλεσμα της νέας κατάστασης. Όμως εξανεμίστηκαν πολύ γρήγορα όταν ο συνασπισμός που ανέδειξε σε μια πρωτόγνωρη κυβέρνηση, δεν άλλαξε κάτι από τις κεντρικές πολιτικές επιλογές των προηγούμενων. Το αποτέλεσμα ήταν η απογοήτευση και η εγκατάλειψη του αγώνα από μεγάλο μέρος του ενεργού κόσμου.
Όταν πλέον συνηθίσαμε τόσο πολύ αυτή την κατάσταση, κάτι νέο εμφανίστηκε ένα χρόνο πριν, στην Κίνα. Κι όπως τότε (το 2008 και το 2009) γελούσαμε και λέγαμε ότι δεν θα αγγίξει εμάς, έτσι και πέρυσι γελούσαμε και λέγαμε ότι είμαστε μακριά. Δεν θα εξετάσω αν ο ιός είναι φυσική ή τεχνητή δημιουργία, δεν έχει σημασία άλλωστε. Αυτό που έχει σημασία είναι το πως αξιοποιείται στα χέρια των ελίτ. Πως γίνεται ένα επιπλέον όπλο υπακοής και ελέγχου. Οι λαοί, έχοντας ήδη παραδώσει εθελουσίως μεγάλο μέρος του ελέγχου της ζωής τους σε εταιρείες για τις οποίες δεν γνωρίζουν τίποτα, δέχονται να παραδώσουν ακόμα ένα μέρος.
Ας θυμηθούμε ότι τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης, συνεχώς ακούγαμε ότι έρχεται η ανάπτυξη και ότι σύντομα θα βγούμε από αυτή την κατάσταση. Τώρα πια, ξέρουμε τι έγινε. Από τον Απρίλιο του 2019 μέχρι σήμερα, ακούμε συνέχεια για επάνοδο στην κανονικότητα. (Εδώ έπρεπε να ανοίξει αυτή η παρένθεση ρητορικών ερωτήσεων: για ποια κανονικότητα μιλάμε; Ποιας εποχής; Ποιων τάξεων;). Όπως και τότε έτσι και τώρα δεν θα επιστρέψουμε σε κάποια γνωστή προτέρα κατάσταση.
Η νέα εποχή που διανύουμε είναι μια συνεχόμενη περίοδος έκτακτων συνθηκών, οι οποίες δίνουν την αφορμή να χτυπιούνται ανελέητα ότι έχει κατακτήσει με αίμα αιώνων η ανθρωπότητα. Και η διαχείρισή τους θα παρουσιάζεται σαν μονόδρομος: μονόδρομος η αποδοχή των μνημονίων από το 2010 και μετά, μονόδρομος η αποδοχή κατάλυσης συνταγματικών ελευθεριών τώρα. Όλα τα μέτρα επιβαλλόμενα και αποδεκτά, λόγω των έκτακτων συνθηκών.
Μπορούμε να αντιληφθούμε λοιπόν, ότι πλέον δεν θα υπάρχει ομαλή πορεία στη ζωή, παρά αλλεπάλληλες έκτακτες συνθήκες. Τις οποίες συνεχώς και θα αποδεχόμαστε, κάτω από τον συλλογικό και ατομικό τρόμο που διασπείρουν. Τρομοκρατημένοι, καθώς έχουμε αρνηθεί να είμαστε πολίτες που συναποφασίζουμε για τη ζωή μας κι έχουμε γίνει υποχείρια επιτηδείων, καταναλωτές και πρεζόνια της τεχνολογίας της πληροφορικής, η οποία απομονώνει την ύπαρξή μας σε μια σφαίρα φιλαυτίας, κενότητας και αδιαφορίας για τον διπλανό.
Στη νέα εποχή διαμορφώνονται δύο στρατόπεδα: αυτό της κυρίαρχης υποκρισίας, του ορθού λόγου, που εκπροσωπείται από μεγάλο μέρος των παγκόσμιων θεσμών και παρουσιάζει τις αποφάσεις διαχείρισης σαν αναπόδραστες και δεδομένες. Και αυτό των εκμεταλλευτών της έλλειψης παιδείας και κριτικής σκέψης, που εκπροσωπείται σε κυβερνητικές θέσεις και προωθεί το μίσος και τη μη ανεκτικότητα. Ο κόσμος συντρίβεται ανάμεσα στις αποκρουστικές αυτές δυνάμεις. Εξαντλημένος μέσα στη δίνη της διαρκούς έκτακτης συνθήκης.
Βρισκόμαστε στον προθάλαμο της δυστοπίας, όπου έννοιες, συμπεριφορές ή ακόμα και σκέψεις που χτες θεωρούσαμε φυσιολογικές ή δεδομένες, γίνονται απαγορευμένες ή αδιανόητες. Αν δεν αποφασίσουμε τώρα να αλλάξουμε τη ζωή μας, με άλλη οργάνωση της κοινωνίας, στη βάση της ισότητας και της πεποίθησης ότι μέσα από το συλλογικό καλό προκύπτει το ατομικό, θα μεταβούμε σύντομα εκεί. Άνθρωποι υπάρχουν, αυτό που χρειάζεται να ξεκαθαριστεί είναι ο τρόπος.
05/01/2021
Ντίνος Πετράκης
