Εκδήλωση αφιερωμένη στην επέτειο του Ολοκαυτώματος του Αρκαδίου

Την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων στην Αθήνα,  (Ακαδημίας 50) στις 6:30 μ.μ.θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση του βιβλίου του Αντώνη Τσουρδαλάκη με τίτλο: «Ο Νικόλαος Φωτάκης – Καπετανάκης και οι μαρτυρίες του για τις Επαναστάσεις του 1821 και του 1866», μια έκδοση του Δήμου Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου.

Η εκδήλωση πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Παγκρητίου Ένωσης. Η πρώτη παρουσίαση του έργου έγινε στο Σπήλι Ρεθύμνου, τον περασμένο Αύγουστο, γνωρίζοντας θερμή υποδοχή από το κοινό, και τώρα μεταφέρεται στην πρωτεύουσα με στόχο να ενώσει, μέσα από τη γνώση και τη μνήμη, τους Κρήτες της Αθήνας με την ιστορική τους ρίζα και την πνευματική παρακαταθήκη του τόπου τους.

Το βιβλίο αποτελεί καρπό εικοσαετούς ιστορικής έρευνας σε αρχειακές πηγές, χειρόγραφα και προφορικές μαρτυρίες, μέσα από μια επίμονη και συστηματική προσπάθεια να αποκατασταθούν πτυχές της Κρητικής Επανάστασης του 1821 και του 1866, που,κάποιες από αυτές, παρέμεναν μέχρι σήμερα ατεκμηρίωτες.

Ο συγγραφέας, Αντώνης Τσουρδαλάκης, φέρνει στο φως την προσωπικότητα και το έργο του Νικολάου Φωτάκη-Καπετανάκη, ενός αυτόπτη αγωνιστή που έζησε τα γεγονότα και άφησε πίσω του ένα ανεκτίμητο ιστορικό τεκμήριο, καταγεγραμμένο με τη συγκίνηση και την καθαρότητα του ανθρώπου που είδε και έζησε.

Η έρευνα δεν περιορίστηκε στη φιλολογική ανάδειξη των κειμένων· συνοδεύεται από εκτενή τεκμηρίωση, σχολιασμό και αντιπαραβολή με άλλες ιστορικές πηγές, προκειμένου να αναδειχθεί η ιστορική ακρίβεια και η αξιοπιστία των μαρτυριών.

Μέσα από αυτή την προσέγγιση, το έργο αποκτά διπλή αξία: αφενός επιστημονική, ως συμβολή στην ιστοριογραφία του 19ου αιώνα, και αφετέρου πολιτισμική και παιδευτική, ως εργαλείο διατήρησης της συλλογικής μνήμης και της ταυτότητας των Κρητών.
Η έκδοση αυτή από το Δήμο Αγίου Βασιλείου, που στήριξε με αίσθημα ευθύνης τη δημοσίευση του έργου, αποτελεί παράδειγμα τοπικής πολιτιστικής πρωτοβουλίας με πανελλήνια απήχηση.

Το βιβλίο αναδεικνύει τις δύο μεγάλες χρονικές τομές των κρητικών αγώνων: α) την έναρξη της Επανάστασης του 1821 στην Κρήτη (με τα κείμενα «Η ἔναρξις τῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821 ἐν Κρήτῃ» και «Η κατά των Μελάμπων εκστρατεία των Τούρκων») την οποία έζησε ως οπλαρχηγός ο πατέρας του Νικόλαου,o Γεώργιος Φωτάκης και β) την Επανάσταση του 1866 με επίκεντρο τα γεγονότα του Αρκαδίου, τα οποία έζησε ο ίδιος ο Νικόλαος Φωτάκης και κατέγραψε ως αυτόπτης μάρτυρας. Οι ενότητες-μαρτυρίες παρουσιάζονται σε κριτική απόδοση και συνοδεύονται από τεκμηριωτικό σχολιασμό, που φωτίζει πρόσωπα, τοπωνύμια και στρατιωτικά συμβάντα. Επιπλέον, οι βιογραφικές ενότητες του βιβλίου παρακολουθούν την πορεία του Νικόλαου Φωτάκη στα ύστερα χρόνια (1878, 1895–1897, 1899), προσφέροντας το ιστορικό πλαίσιο της δράσης του.

Ιδιαίτερη θέση μέσα στο βιβλίο κατέχει το κεφάλαιο που αφορά τα τραγικά γεγονότατης Μονής Αρκαδίου, το οποίο αναδεικνύει με ενάργεια τη σχέση του Νικολάου Φωτάκη με το κορυφαίο αυτό γεγονός της Κρητικής Επανάστασης. Ο Φωτάκης, μέλος της Επαναστατικής Επιτροπής και αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων, προσφέρει μια μοναδική πρωτογενή καταγραφή των δραματικών στιγμών που προηγήθηκαν και ακολούθησαν το Ολοκαύτωμα. Καταγράφει με ζωντάνια τον ιστορικό διάλογο του Ηγουμένου Γαβριήλ με τον Χατζή Νεοφύτο, το κήρυγμα και τη Θεία Λειτουργία πριν το Ολοκαύτωμα, και τις συγκλονιστικές στιγμές πίστης, ανδρείας και αυτοθυσίας των εγκλείστων.

Η μαρτυρία του έχει χαρακτηριστεί από τον ιστορικό Νικόλαο Εκκεκάκη ως «το πιο παλιό, το πιο σημαντικό και το πιο αυθεντικό κείμενο για το Αρκάδι», ενώ η παρούσα έκδοση αποκαθιστά τη θέση του στην ελληνική ιστοριογραφία, προβάλλοντας τη Μονή ως αιώνιο σύμβολο ελευθερίας, πίστης και συλλογικής μνήμης.

Μέσα από τη ματιά του Φωτάκη, το Αρκάδι δεν προβάλλεται απλώς ως τόπος ηρωισμού, αλλά ως ζωντανό ιερό της συνείδησης, όπου η θυσία μεταμορφώνεται σε φως και η πίστη σε δύναμη ζωής.

Ο φετινός εορτασμός του Ολοκαυτώματος της Ιεράς Μονής Αρκαδίου μάς βρίσκει να αναστοχαζόμαστε ξανά πάνω στις έννοιες της πίστης, της ενότητας και της ελευθερίας. Η παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα, λίγες ημέρες μετά την επέτειο, αποκτά έτσι έναν ιδιαίτερο συμβολισμό: δεν αποτελεί απλώς μια λογοτεχνική ή επιστημονική εκδήλωση, αλλά πράξη μνήμης και ευγνωμοσύνης προς εκείνους που ύψωσαν τη ζωή τους σε ιδανικό.

Το Αρκάδι δεν ανήκει μόνο στο παρελθόν· είναι διαρκές κάλεσμα ευθύνης απέναντι στην ιστορία και στους αγώνες του τόπου.
Κάθε προσπάθεια που αναδεικνύει τις αυθεντικές μαρτυρίες του Αγώνα συμβάλλει στην ενίσχυση της συλλογικής αυτογνωσίας και στη μετάδοση της φλόγας της ελευθερίας στις νέες γενιές.

Με αυτό το πνεύμα, η εκδήλωση της 12ης Νοεμβρίου καλεί όλους τους Κρήτες της πρωτεύουσας, αλλά και κάθε φίλο της Ιστορίας, να συμμετάσχουν σε μια βραδιά σεβασμού, μνήμης και φωτισμού του νου και της ψυχής.