Μπορεί ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή να καταγράφει μια σχετική επιβράδυνση της φρενήρους πορείας του, ωστόσο με δεδομένες τις τιμές των τροφίμων, το συμπέρασμα που συνάγεται είναι ότι, στα βασικά είδη της καθημερινότητας το σκηνικό είναι εντελώς διαφορετικό.
Όπως καταφαίνεται από τα στοιχεία που δημοσιοποίησε ο ΕΛΤΑΤ, για την πορεία του πληθωρισμού το Νοέμβριο το ράλι τιμών δεν έχει τέλος και διαμορφώνεται ένας “κρυφός πληθωρισμός”, που κύρια πληττει τα πιο φτωχά νοικοκυριά, που δαπανούν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για τρόφιμα κτλ.
Ειδικότερα, την ώρα που σε ετήσια βάση ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε 8,5% τον Νοέμβριο από 9,1% τον Οκτώβριο εφέτος και έναντι αύξησης 4,8% τον Νοέμβριο 2021, μέσα σε ένα έτος υπήρξαν ανατιμήσεις σε:
- Ψωμί και δημητριακά (18,7%), Κρέατα- γενικά (16,7%), Ψάρια- γενικά (1,9%), Γαλακτοκομικά και αυγά (25,3%), Έλαια και λίπη (20,4%), Φρούτα- γενικά (3,7%), Λαχανικά- γενικά (12,6%), Ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (8,6%), Λοιπά τρόφιμα (12,9%), Καφέ- κακάο- τσάι (11,9%), Μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων (8,9%), Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (7,1%),
- Ένδυση και υπόδηση (10,9%), Ενοίκια κατοικιών (2,6%), Επισκευή και συντήρηση κατοικίας (4%), Υπηρεσίες κοινοχρήστων (1,6%),
- Φυσικό αέριο (27,8%), Πετρέλαιο θέρμανσης (11,6%), Στερεά καύσιμα (23,2%), Έπιπλα και διακοσμητικά είδη (6,7%),
- Υφαντουργικά προϊόντα οικιακής χρήσης (4%), Οικιακές συσκευές και επισκευές (4,5%), Υαλικά- επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης (8,5%),
- Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (16,7%), Οικιακές υπηρεσίες (6,3%), Φαρμακευτικά προϊόντα (6%), Ιατρικά προϊόντα (3,3%), Ιατρικές- οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες (1,5%), Νοσοκομειακή περίθαλψη (0,6%),
- Αυτοκίνητα καινούργια (13,3%), Αυτοκίνητα μεταχειρισμένα (19,4%), Μοτοποδήλατα- μοτοσυκλέτες (9,6%), Ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου (10,6%),
- Καύσιμα και λιπαντικά (17,6%), Συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς (3,1%), Μεταφορά επιβατών με ταξί (32,9%), Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (42,3%), Μεταφορά επιβατών με πλοίο (26,7%), Διαρκή αγαθά αναψυχής και πολιτισμού (4,5%),
- Μικρά είδη αναψυχής- άνθη- κατοικίδια ζώα (3,1%), Κινηματογράφους- θέατρα (14,3%), Γραφική ύλη και υλικά σχεδίασης (9,1%), Πακέτο διακοπών (12,8%), Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (2,6%), Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (2,6%),
- Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία (7,1%), Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (14,5%), Κομμωτήρια και καταστήματα προσωπικής φροντίδας (2,7%) και Άλλα είδη ατομικής φροντίδας (10,2%).
Μήνα – μήνα
Ενώ, μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου εφέτος συνεχίστηκαν οι ανατιμήσεις σε είδη διατροφής, όπως σε: Ψωμί (1,3%), Άλλα προϊόντα αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής (2,3%), Μοσχάρι (1,4%), Γιαούρτι (4,4%), Τυριά (2,8%), Ελαιόλαδο (3,2%), Φρούτα νωπά (3,4%), Λαχανικά κατεψυγμένα (4%), Χυμούς φρούτων (4,5%) και Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (0,7%). Αντίθετα, μειώσεις τιμών υπήρξαν σε: Ζυμαρικά (7,2%) και Λαχανικά νωπά (4,4%).
Στον τομέα της ενέργειας, αυξήθηκαν οι τιμές σε Ηλεκτρισμό (2,2%) και Καύσιμα αυτοκινήτου- βενζίνη (2%), ενώ μειώθηκαν σε Πετρέλαιο θέρμανσης (7,9%) και Πετρέλαιο κίνησης (2,9%). Ενώ, νέες ανατιμήσεις καταγράφηκαν σε Ενοίκια κατοικιών (1,1%), Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (1,2%), Αυτοκίνητα καινούργια (2,2%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία (0,2%) και Άλλα είδη ατομικής φροντίδας (1,3%).
Συνολικά, σε σχέση με βασικές κατηγορίες για την καθημερινότητα, καταγράφεται άνοδος σε ετήσια βάση:
- 15% στην ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, φρούτα (γενικά), λαχανικά (γενικά), ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ- κακάο- τσάι, μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων.
- 2,8% στην ομάδα «Αλκοολούχα ποτά και καπνός», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα αλκοολούχα ποτά (μη σερβιριζόμενα).
10,9% στην ομάδα «Ένδυση και υπόδηση», λόγω αύξησης των τιμών στα είδη ένδυσης και υπόδησης. - 4,8% στην ομάδα «Στέγαση», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ενοίκια κατοικιών, επισκευή και συντήρηση κατοικίας, υπηρεσίες κοινοχρήστων, φυσικό αέριο, πετρέλαιο θέρμανσης, στερεά καύσιμα. Μέρος της αύξησης αυτής αντισταθμίστηκε από τη μείωση κυρίως των τιμών στον ηλεκτρισμό.
Νέες ανατιμήσεις
Όπως φαίνεται λοιπόν, οι ανατιμήσεις καλά κρατούν, καθώς βέβαια, τα κόστη παραγωγής και πρώτων υλών στους προμηθευτές έχουν εκτιναχθεί.
Ήδη, νέα μεγάλη αύξηση, της τάξης του 35,4% σημείωσε ο γενικός δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία (σύνολο εγχώριας και εξωτερικής αγοράς) τον Οκτώβριο εφέτος σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Οκτωβρίου 2021, έναντι αύξησης 23,5% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2021 με το 2020. Παράλληλα, τιμοκατάλογοι που αναμένονται στην οργανωμένη λιανική, με βάση πληροφορίες, είναι ανεβασμένοι.
Είναι ενδεικτικό ότι ο Αλέξανδρος Γαβριηλίδης, διευθύνων σύμβουλος της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, μιλώντας την περασμένη Τετάρτη το απόγευμα σε δημοσιογραφική εκδήλωση “φωτογράφισε” μια πιο δύσκολη συγκυρία τιμών για το επόμενο έτος. Όπως είπε η εταιρεία, το 2021 και 2022, λόγω των εκρηκτικών αυξήσεων στην ενέργεια και τις πρώτες ύλες, τα λιπάσματα, παρά το γεγονός ότι απορρόφησε μεγάλο μέρος του κόστους, προχώρησε σε ανατιμήσεις της τάξεως του 6-6,5%. Ωστόσο η αύξηση του λειτουργικού κόστους θα είναι μεγαλύτερη το 2023, καθώς η εταιρεία είχε λόγω συμβολαίων “κλειδωμένες” τιμές ενώ τη χρονιά που έρχεται το κόστος θα είναι με βάση τις τιμές του 2022. “Η αύξηση του κόστους κόστους το 2022 ήταν σαφώς μικρότερη από αυτό που περιμένουμε το 2023 γιατί οι τιμές είχαν κλειστεί από πριν. Ενώ στο 2023 θα πληρώσουμε την τιμή στο κριθάρι με τιμές 2022” είπε ο κ. Δανιηλίδης που παραδέχτηκε ότι θα υπάρξουν ανατιμήσεις, αλλά, όπως τόνισε, σε λογικά πλαίσια όχι δραματικά μεγαλύτερες από το 2022 ώστε να μη δημιουργηθεί πρόβλημα στον καταναλωτή.
Στοχευμένες παρεμβάσεις
Εν τω μεταξύ η κυβέρνηση στο φόντο και των “μηνυμάτων” της Κομισιόν για δημοσιονομικό “μάζεμα” προσπαθεί, ένεκα και του εκλογικού κλίματος, να προχωρήσει σε κάποιες επιπλέον παρεμβάσεις. Βέβαια, όπως τόνισε, μιλώντας την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου, 2022 το βράδυ, στο Ετήσιο Ελληνικό Επενδυτικό Συνέδριο της Capital Link με τίτλο “Sustaining Growth & Investment Momentum”, που διοργανώθηκε σε συνεργασία με το New York Stock Exchange, μεγάλες Διεθνείς Τράπεζες και Οργανισμούς, ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας έκανε λόγο για “εφαρμογή στοχευμένων μέτρων για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων των πολυεπίπεδων κρίσεων, ιδίως για το πιο ευάλωτο τμήμα της κοινωνίας. Αποτελούνται από μέτρα αύξησης των εφάπαξ δαπανών, όπως οι επιδοτήσεις ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου σε όλα τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, οι κοινωνικές μεταβιβάσεις στα φτωχότερα τμήματα της κοινωνίας, οι επιδοτήσεις καυσίμων και η αύξηση του επιδόματος θέρμανσης στα ευάλωτα νοικοκυριά, καθώς και μέτρα μείωσης – μόνιμα – των φόρων, όπως η κατάργηση της προσαύξησης αλληλεγγύης και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών.
Το κόστος αυτών των μέτρων αντισταθμίζεται εν μέρει από τους νέους φόρους στα έκτακτα κέρδη των παραγωγών ενέργειας: ένα ανώτατο όριο στις τιμές χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με το οποίο οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να μεταφέρουν τα έσοδά τους που υπερβαίνουν το καθορισμένο ανώτατο όριο στη Γενική Κυβέρνηση από τον Ιούλιο του 2022, και η επιβολή έκτακτης εισφοράς 90% στα έκτακτα έσοδα των παραγωγών ενέργειας για την περίοδο έως τον Ιούνιο του 2022” ανέφερε ο κ. Σταϊκούρας.
Σε ανεπάρκεια οι μισθοί
Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η συγκυρία αυξάνει το χάσμα μεταξύ αγοραστικής δύναμης και τιμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι για μείωση των πραγματικών μισθών, για πρώτη φορά στον 21ο αιώνα, κάνει λόγο η νέα διεθνής έκθεση της Διεθνής Οργάνωσης Εργασίας (ILO).
Όπως επισημαίνει, η σοβαρή πληθωριστική κρίση σε συνδυασμό με την παγκόσμια επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης -που οφείλεται εν μέρει στον πόλεμο στην Ουκρανία και στην παγκόσμια ενεργειακή κρίση- προκαλούν εντυπωσιακή πτώση των πραγματικών μηνιαίων μισθών σε πολλές χώρες, σημειώνεται στην ετήσια έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) για τους μισθούς το 2022-23.
Σύμφωνα με νέα έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ), η κρίση μειώνει τη αγοραστική δύναμη των μεσαίων τάξεων και πλήττει ιδιαίτερα σκληρά τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.
Η ίδια Έκθεση εκτιμά ότι οι παγκόσμιοι μηνιαίοι μισθοί μειώθηκαν σε πραγματικούς όρους κατά -0,9% το πρώτο εξάμηνο του 2022. Είναι για πρώτη φορά κατά τον 21ο αιώνα που η πραγματική παγκόσμια μεταβολή των μισθών είναι αρνητική.
Μάλιστα, όπως αναφέρεται, στην έκθεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου τα προγράμματα διατήρησης θέσεων εργασίας και οι επιδοτήσεις μισθών προστάτευσαν σε μεγάλο βαθμό την απασχόληση και τα επίπεδα μισθών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η αύξηση των πραγματικών μισθών αυξήθηκε σε 1,3% το 2021 και μειώθηκε σε -2,4% το πρώτο εξάμηνο του 2022.
