Η δημοτική παράταξη ΡΕΘΥΜΝΟ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΑΝΑΤΡΟΠΗ, με υποψήφιο δήμαρχο τον Μιχάλη Ανδρουλάκη, έχει συγκροτήσει θεματικές ομάδες που επεξεργάζονται συγκεκριμένα ζητήματα που απασχολούν τον δήμο και τα οποία, παρά τη δίνη των προεκλογικών ημερών, κρίνει απαραίτητο να κατατίθενται στο δημόσιο διάλογο. Ένα από αυτά, είναι και το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Γράφουμε σχετικά στο Προγραμματικό Πλαίσιο που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του συνδυασμού μας:
Το τεράστιο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων, συνδέεται ασφαλώς με τη διαπαιδαγώγηση σε ένα διαφορετικό καταναλωτικό μοντέλο, σε έναν άλλο τρόπο ζωής. Ταυτόχρονα όμως, εκτός από ζήτημα πολιτισμού, αποτελεί έναν τομέα στον οποίο διακυβεύονται μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που επιδιώκουν τη σταδιακή εκχώρηση στον ιδιωτικό τομέα όλων των δραστηριοτήτων οι οποίες σχετίζονται με την κατασκευή υποδομών και την διαχείρισή τους. Αυτές οι επιδιώξεις είναι οι, κατά κύριο λόγο, υπεύθυνες για τη σημερινή κατάσταση των ελλιπών σχεδίων, της εκτόξευσης του κόστους και της απουσίας κάθε ίχνους κοινωνικού ελέγχου στον τομέα των απορριμμάτων.
Θέτουμε σήμερα στον δημόσιο διάλογο τις σκέψεις και προτάσεις που ακολουθούν για την διαχείριση των απορριμμάτων, όπως τις επεξεργάστηκαν μέλη του συνδυασμού μας:
Διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία δρομολογούνται διαδικασίες λήψης αποφάσεων στο Ρέθυμνο και σε όλη την Ελλάδα στον τομέα διαχείρισης των απορριμμάτων που θα καθορίσουν τις εξελίξεις τα επόμενα χρόνια. Είναι έντονες οι ανησυχίες δήμων, πολιτών, συλλογικοτήτων, φορέων εργαζομένων στην αυτοδιοίκηση, περιβαλλοντικών οργανώσεων και μέρους των πολιτικών φορέων για τις λύσεις που δρομολογούνται. Τα ερωτήματα που τίθενται από τους παραπάνω έχουν να κάνουν κυρίως με το κατά πόσο οι εκκολαπτόμενες επιλογές έχουν περιβαλλοντικό και κοινωνικό χαρακτήρα, αν είναι σύμφωνες με την Οδηγία Πλαίσιο 98/2008, όπως επίσης και την 31/1999 για τα απόβλητα με τα υπέρογκα κόστη των έργων που προτείνονται (τα οποία τελικά θα επιβαρύνουν δήμους και δημότες), όπως επίσης και με το ερώτημα ποια μεγάλα οικονομικά συμφέροντα ωφελούνται από τις λύσεις που προωθούνται.
Οι άξονες πάνω στους οποίους στηρίζονται οι συγκεκριμένες προτάσεις είναι οι εξής:
Άμεση υιοθέτηση και ενσωμάτωση στο σχεδιασμό των έργων διαχείρισης των απορριμμάτων και στο Δήμο Ρεθύμνου διεθνών εμπειριών και καλών πρακτικών που εισάγουν οι Οδηγίες 98/2008 και 31/1999. Ο οποιοσδήποτε σχεδιασμός για τα απόβλητα θα πρέπει να είναι συμβατός με τις Οδηγίες αυτές. Οι στόχοι που πρέπει να θέσει η νέα Δημοτική αρχή Ρεθύμνου είναι: Μέχρι το έτος 2020 τα ζυμώσιμα (δηλαδή τα υπολείμματα τροφών, τα πράσινα κήπου και χαρτί-χαρτόνι), αστικά απόβλητα που θα θάβονται στο χώρο Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) πρέπει να περιοριστούν στο 35% της ποσότητας του έτους 1995. Για το ίδιο έτος ο ποσοτικός στόχος επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης χαρτιού, γυαλιού, μετάλλων και πλαστικών θα είναι τουλάχιστον 50% .
Άμεση προώθηση των πάγιων στόχων όλων των σχεδιασμών διαχείρισης απορριμμάτων για μείωση της παραγωγής αποβλήτων και διαλογή στη πηγή ανακυκλώσιμων και αποδομήσιμων υλικών. Το μελετώμενο έργο της Εγκατάστασης Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) των απορριμμάτων στο Αμάρι θα πρέπει να συμβαδίζει με τα έργα Διαλογής στην Πηγή, τα Σχέδια Εναλλακτικής Διαχείρισης και τις Δράσεις Ενημέρωσης Ευαισθητοποίησης Εκπαίδευσης και Ενεργοποίησης (ΕΕΕΕ) των δημοτών, των δημόσιων οργανισμών και των επιχειρήσεων.
Εφαρμογή της ιεράρχησης στη διαχείριση των απορριμμάτων: πρόληψη-επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση-επεξεργασία-ανάκτηση-διάθεση, με το βάρος να δίδεται στις τρεις πρώτες δράσεις. Η μετάβαση σε επόμενη βαθμίδα προϋποθέτει. τη χρήση και την εξάντληση των δυνατοτήτων των προηγούμενων βαθμίδων. Λόγω του χαμένου χρόνου στο Δήμο Ρεθύμνου οι δράσεις αυτές από τώρα και στο εξής τουλάχιστον θα πρέπει να συνυπάρχουν.
Διατήρηση του Δημόσιου Χαρακτήρα στη διαχείριση των απορριμμάτων. Θέση μας είναι ότι συνολική διαχείριση των απορριμμάτων από τον ιδιωτικό τομέα, με τρόπο συμφέροντα για το σύνολο της κοινωνίας και το περιβάλλον, δεν μπορεί να γίνει.
Η εκχώρηση των βασικών αρμοδιοτήτων και λειτουργιών δημόσιου χαρακτήρα σε ιδιώτες οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην υποβάθμιση της ανακύκλωσης, στο θάψιμο σχεδόν όλων των υλικών σήμερα και αύριο στην καύση των πάντων. Το ιδιωτικό κέρδος πολλαπλασιάζεται όσο μεγιστοποιείται ο όγκος των απορριμμάτων, επομένως οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, για τις μονάδες επεξεργασίας που θα κατασκευαστούν, ζητούν εγγυημένη ποσότητα εκατοντάδων χιλιάδων τόνων. Εξ άλλου, δεν ενδιαφέρονται οι ίδιοι να κάνουν ανακύκλωση, καθώς η επιλογή αυτή ταυτίζεται με την αποκέντρωση ,την κοινωνική συμμετοχή την ενεργοποίηση του πολίτη.
Απόρριψη λύσεων πολύ μεγάλης τυποποιημένης κλίμακας από κατασκευαστικούς οίκους του εξωτερικού που εκτοξεύουν υπέρμετρα το κόστος και δεν εξετάζουν λύσεις από την εγχώρια αγορά.
Προώθηση της κομποστοποίησης, σαν έναν από τους βασικότερους στόχους της διαχείρισης των απορριμμάτων, σε οικιακό, επιχειρησιακό, δημοτικό επίπεδο.
Απόρριψη σε κάθε περίπτωση της καύσης των απορριμμάτων σαν περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά ασύμφορη λύση.
Επιλογή εκείνων των λύσεων που δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό στις σημερινές συνθήκες καλπάζουσας ανεργίας στη χώρα.
Δημιουργία και οικονομικών κινήτρων για να συμμετέχουν οι επιχειρήσεις και οι δημότες στα προτεινόμενα προγράμματα ανακύκλωσης και εναλλακτικής διαχείρισης.
Η κατεύθυνση επιλογής των χρηματοδοτικών πόρων για την υλοποίηση των έργων διαχείρισης των απορριμμάτων θα πρέπει να είναι οι κοινοτικοί και εθνικοί πόροι. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αποκλειστεί η εκτίναξη του κόστους στα ύψη ώστε να καταστούν μονόδρομος οι χρηματοδοτήσεις μέσω συμβάσεων παραχώρησης (100% ιδιώτες) και Συμπράξεων Δημόσιου & Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) όπου ο ιδιωτικός τομέας θα είναι κυρίαρχος.
Η τεχνική μας πρόταση περιλαμβάνει, συνοπτικά τα ακόλουθα:
1. Το συνολικό έργο διαχείρισης των απορριμμάτων θα περιλαμβάνει δύο υποέργα άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, που θα αναπτύσσονται παράλληλα και εξαρχής σ’ όλα τα στάδια υλοποίησης . Το πρώτο υποέργο κατασκευής του Εργοστάσιου Μηχανικής Ανακύκλωσης & Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) στο χώρο του ΧΥΤΑ Αμαρίου θα αναπτύσσεται παράλληλα με το δεύτερο υποέργο, το οποίο περιλαμβάνει: α) τη τοποθέτηση των τριών κάδων σε οικίες και πολυκατοικίες για το πρόγραμμα Διαλογή στη Πηγή (ΔσΠ), β) την κατασκευή ενός «Πράσινου Σημείου» εντός ή στις παρυφές της πόλης ,γ) την εγκατάσταση Μηχανικών Κομποστοποιητών σε επιλεγμένους μεγάλους παραγωγούς απορριμμάτων, δ) την υλοποίηση των δράσεων Ενημέρωσης-Ευαισθητοποίησης-Ενεργοποίησης-Εκπαίδευσης (4Ε) δημοτών, επιχειρήσεων και οργανισμών με συγκεκριμένο ετήσιο κόστος ενσωματωμένο στον προϋπολογισμό του συνολικού έργου. Δεν πρέπει να προχωρεί η κατασκευή του ΕΜΑΚ στο Αμάρι χωρίς να συμπεριλαμβάνονται στο συνολικό πρόγραμμα και όλα τα παραπάνω.
2. Αναφορικά με τον φορέα διαχείρισης των απορριμμάτων αντί να είναι ένας σε όλη τη Περιφέρεια Κρήτης, προτείνεται να τροποποιηθεί το νομικό πλαίσιο και να θεσμοθετηθεί η λειτουργία ενός ξεχωριστού φορέα στη Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου. Άμεση δημιουργία του νέου φορέα διαχείρισης απορριμμάτων Π.Ε. Ρεθύμνου με πρωτοβουλία και καθοριστική συμμετοχή του Δήμου Ρεθύμνου που είναι και ο μεγάλος παραγωγός απορριμμάτων του νομού, 28.000 τόνοι απορριμμάτων το 2013 σε σύνολο Νομού 40.000 τόνων (ποσοστό Δήμου Ρεθύμνου 70%) Ο νέος φορέας που θα μπορούσε να ονομαστεί ΔΙΑΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ΔΕΔΙΣΑ) ΡΕΘΥΜΝΟΥ θα περιλαμβάνει και τους πέντε Δήμους: Ρεθύμνου, Αγίου Βασιλείου, Μυλοποτάμου, Αμαρίου και Ανωγείων. Στις αρμοδιότητες της θα ενσωματώνει το σύνολο των έργων διαχείρισης απορριμμάτων, σε αντίθεση με τον κατακερματισμό που υπάρχει σήμερα . Το σύνολο των έργων που θα διεκπεραιώνει ο νέος φορέας διαχείρισης θα είναι:
*Συστηματικές και στοχευμένες δράσεις Ενημέρωσης-Ευαισθητοποίησης-Ενεργοποίησης-Εκπαίδευσης (δράσεις 4Ε) των δημοτών, των δημόσιων οργανισμών και των επιχειρήσεων.
*Έργα Διαλογής στη Πηγή (ΔσΠ)-*Λειτουργία των Πράσινων Σημείων
*Αποκομιδή –μεταφορά των απορριμμάτων -*Λειτουργία του ΕΜΑΚ
*Λειτουργία του ΧΥΤΥ –
*Εμπορία παραγόμενων προϊόντων (ανακυκλώσιμα και κόμποστ)
Η ΔΕΔΙΣΑ Ρεθύμνου θα διαθέτει ανεξάρτητη Τεχνική Υπηρεσία ικανά στελεχωμένη με το κατάλληλο εξειδικευμένο επιστημονικό, τεχνικό, διοικητικό προσωπικό. Λόγω του κατεπείγοντος του θέματος (κορεσμός ΧΥΤΑ Αμαρίου-συνεχής διαρροή στραγγιδίων-λειτουργία εκτός περιβαλλοντικών όρων-μη συλλογή και καύση του βιοαερίου- πρόστιμα λόγω μη συμμόρφωσης στη θεσμοθετημένη υποχρέωση εκτροπής από τη ταφή -μεγάλη καθυστέρηση στη δημοπράτηση του νέου ΕΜΑΚ) και της πλήρους μέχρι σήμερα απραξίας – αδιαφορίας της Δημοτικής αρχής Ρεθύμνου προτείνουμε άμεση πρωτοβουλία για την ίδρυση του νέου φορέα, έστω και άτυπα σε ένα πρώτο διάστημα μέχρι την ρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου. Καθώς ο Δήμος Ρεθύμνου βρίσκεται σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» όσον αφορά το μεγάλο έλλειμμα στη διαχείριση των απορριμμάτων, είναι αναγκαίο όλες οι δημοτικές παρατάξεις να πάρουν θέση για τη δημιουργία της Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α Ρεθύμνου.
3. Άμεση χωροθέτηση για την κατασκευή του «Πράσινου Σημείου» στη πόλη του Ρεθύμνου. Το «Πράσινο Σημείο», κέντρο διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών, θα κατασκευαστεί σε χώρο όχι απομακρυσμένο, γρήγορα επισκέψιμο από το δημότη και τις επιχειρήσεις . Θα αποτελέσει κομβικό σημείο για την ανάπτυξη μιας σειράς δραστηριοτήτων εναλλακτικής διαχείρισης πολλών ρευμάτων υλικών που θα καταλήγουν εκεί όπως: ανθρώπινα και κτηνιατρικά φάρμακα, φυτοφάρμακα και εντομοκτόνα, μπαταρίες, ρουχισμός, υποδήματα, έπιπλα, παιχνίδια, έντυπο χαρτί, συσκευασίες, ηλεκτρικές-ηλεκτρονικές συσκευές, κλαδέματα δένδρων και κήπων, είδη οικιακής χρήσης, εμπορικά υλικά. Το κόστος του για το Δήμο του Ρεθύμνου προϋπολογίζεται στα 800.000 ευρώ. Περιλαμβάνει το κόστος διαμόρφωσης, λυόμενο κτίριο, περίφραξη, σκέπαστρα, εξοπλισμό και οχήματα, εργαλειακό εξοπλισμό, γραφείου. Ο στόχος είναι τα επόμενα δύο έτη να έχει δημιουργηθεί και να λειτουργεί το προτεινόμενο Πράσινο Σημείο (ΠΣ) της πόλης του Ρεθύμνου.
4. Επικοινωνιακές δράσεις ενημέρωσης των δημοτών. Παρακάτω αναφέρονται οι κυριότερες συστηματικές και στοχευμένες δράσεις που προτείνεται να υλοποιούνται από τη μόνιμη ομάδα της Τεχνικής Υπηρεσίας της Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α Ρεθύμνου που θα δημιουργηθεί.
* Στήσιμο ιστοσελίδας με πληροφορίες για όλα τα θέματα πρόληψης, ανακύκλωσης και εναλλακτικής διαχείρισης
* Συστηματική παραγωγή έντυπης και ηλεκτρονικής ενημέρωσης με φυλλάδια, αφίσες, ηλεκτρονικά newsletters και αποτελεσματική διανομή τους.
* Υλοποίηση προγράμματος για υιοθέτηση περιβαλλοντικών κριτηρίων αγοράς προϊόντων που δημιουργούν λιγότερα ή/και πιο εύκολα διαχειρίσιμα απορρίμματα.
* Υλοποίηση συστηματικών δράσεων ενημέρωσης σε σχολεία, διεξαγωγή διαγωνισμών, υποστήριξη περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και δράσεων άμιλλας μεταξύ των σχολείων
* Δημιουργία ανοικτής τηλεφωνικής γραμμής βοήθειας και διαδικτυακής υποστήριξης για όλες τις ανοικτές δράσεις του Δήμου
*Υλοποίηση συστηματικού προγράμματος ενημέρωσης των δημοτών επί τόπου στο κάδο
5. Επέκταση και εντατικοποίηση της ανακύκλωσης χαρτιού-συσκευασιών (μπλε κάδος) Στενή παρακολούθηση του υφιστάμενου Συστήματος Εναλλακτική Διαχείρισης χαρτιού – συσκευασίας από την ειδική ομάδα εξειδικευμένου προσωπικού της προτεινόμενης να ιδρυθεί Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α Ρεθύμνου. Βελτίωση της ποιότητας και του τρόπου συλλογής των υλικών στους μπλε κάδους με ειδικά επιπλέον προγράμματα ενημέρωσης. Ολοκλήρωση – επέκταση – εντατικοποίηση των προγραμμάτων ανακύκλωσης συσκευασιών και χαρτιού σε όλη την έκταση του δήμου σε συνεργασία με τα εγκεκριμένα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ). Πύκνωμα των κάδων όπου χρειάζεται ώστε να εξυπηρετούνται καλύτερα οι πολίτες. Ξεχωριστούς κάδους για το χαρτί τουλάχιστον σε επιλεγμένες θέσεις.
Ο στόχος για τα επόμενα τέσσερα έτη θα είναι : «Να έχει υλοποιήσει ο Δήμος Ρεθύμνου ποσοστό ανακύκλωσης – επαναχρησιμοποίησης χαρτιού – συσκευασιών τουλάχιστον 35 % από το πολύ χαμηλό 17 % που είναι σήμερα»
6. Διεκδίκηση από τη κεντρική κυβέρνηση του αιτήματος το ειδικό τέλος ταφής ανεπεξέργαστων απορριμμάτων (άρθρο 43 Ν.4042) να περιέλθει στους ΟΤΑ και όχι στο Πράσινο Ταμείο, έτσι ώστε η ίδια η τοπική αυτοδιοίκηση να αξιοποιεί το έσοδο αυτό για έργα μείωσης-ανακύκλωσης απορριμμάτων αλλά και σαν κίνητρο για του δημότες. Ως γνωστό βάσει του παραπάνω νόμου οι διαθέτοντες σε χώρους Υγειονομικής Ταφής ανεπεξέργαστα απορρίμματα επιβαρύνονται από 1ης Ιανουαρίου 2014 με το παραπάνω <πρόστιμο ή κίνητρο> που είναι 35 /τόνο αυξανόμενο κατά 5 /τόνο ετησίως
7. Η Εγκατάσταση Μηχανικής Ανακύκλωσης & Κομποστοποίησης {ΕΜΑΚ) στο Αμάρι θα είναι μικρής κλίμακας και σε καμιά περίπτωση δεν θα είναι υπερδιαστασιολογημένη. Η δυναμικότητα της γραμμής των σύμμεικτων θα πρέπει να έχει υπολογισθεί με το 60% μόνο της συνολικής ετήσιας ποσότητας απορριμμάτων. Έτσι με βάση το παραπάνω ποσοστό και τα υπόλοιπα στοιχεία η δυναμικότητα της ΕΜΑΚ Ν. Ρεθύμνου για τα σύμμεικτα πρέπει να είναι 30.000 τόνοι/έτος Με τον προκαθορισμένο στόχο της μέγιστης ανάκτησης υλικών και της μέγιστης εκτροπής από την ταφή η χωρητικότητα του νέου χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) θα είναι κατά μέγιστο το 40% της συνολικής ετήσιας ποσότητας απορριμμάτων (με έτος σχεδιασμού το 2020). Έτσι για τον ΧΥΤΥ Ρεθύμνου η χωρητικότητα θα είναι 25.000 τόνοι/ανά έτος.
