Χάρη στην οικονομία που έκαναν οι πρόγονοί μας, χρησιμοποιώντας ξανά οικοδομικά υλικά από προγενέστερα κατεστραμμένα κτίρια, αποκαλύφθηκαν το περασμένο καλοκαίρι οι αρχαιότερες γνωστές ευρωπαϊκές επιγραφές με νομοθετήματα.
Η σπουδαία αυτή αρχαιολογική ανακάλυψη έγινε στην Ελεύθερνα, έναν αρχαιολογικό χώρο που δεν σταματά να μας εκπλήσσει, από τον καθηγητή και διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Νικόλαο Σταμπολίδη και τους συνεργάτες του. Θα αποτελέσει σημαντικό έκθεμα στο μουσείο του αρχαιολογικού χώρου, το οποίο θα εγκαινιαστεί την ερχόμενη άνοιξη. Βεβαίως, πρέπει πρώτα να μελετηθεί, να δημοσιευθεί και να μελετηθεί. Αλλά και το μουσείο πρέπει να αποκτήσει πόρους και φυλακτικό προσωπικό.
Μέχρι τώρα, η «βασιλίδα» των επιγραφών με νομοθετήματα ήταν οι επιγραφές της αρχαίας Γόρτυνας, που χρονολογούνται στα κλασικά χρόνια, τον 5ο αι. π.Χ. Τα τμήματα των επιγραφών της Ελεύθερνας ανήκουν στην αρχαϊκή εποχή.
Πρόκειται για τα πρώτα σημαντικά ευρήματα που δίνει η υπό τον Ν. Σταμπολίδη ανασκαφή στον τομέα της Πρωτοβυζαντινής και αρχαίας Ελεύθερνας, τον οποίο μέχρι το 2008/9 ανέσκαπτε ο Πέτρος Θέμελης. Τα σημαντικά ευρήματα εντοπίστηκαν κατά την ανασκαφική έρευνα ενός μεγάλου οικοδομήματος, το οποίο είχε επισκευαστεί ή χτιστεί με υλικά από παλαιότερα κτίσματα. Ανάμεσα στα υλικά αυτά ήταν και τα επιγραφικά θωράκια, που θεωρούνται τα σημαντικότερα ευρήματα της περιόδου στη συγκεκριμένη περιοχή.
Οι τοίχοι του οικοδομήματος έχουν ένα μέτρο πλάτος και σώζονται σε ύψος μέχρι και 2,5 μέτρα. Για την κατασκευή τους έχουν χρησιμοποιηθεί λίθοι από ρωμαϊκά και παλαιοχριστιανικά οικοδομήματα, καθώς και από βασιλικές (πρώτη μορφή χριστιανικών εκκλησιών).
«Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι έχουμε στην Ελεύθερνα νόμους, που τυγχάνει να είναι παλαιότεροι από τους νόμους της Γόρτυνας, τουλάχιστον κατά δύο γενιές, δηλαδή γύρω στα 60 χρόνια και που αναφέρονται σε διατάξεις για την ίδια την πόλη» δήλωσε στα «Ρεθεμνιώτικα νέα» ο κ. Σταμπολίδης. «Δηλαδή, εάν της Γόρτυνας είναι γύρω στο 450 π.Χ., αυτά που βρήκαμε είναι από τα τέλη του 6ου αιώνα. Εχουμε βέβαια βρει και σύγχρονα της Γόρτυνας. Αυτό δείχνει ότι η πόλη είχε νομοθεσία και αξιωματούχους και κανονιστικές διατάξεις».
Ακόμα δεν έχει διαβαστεί το σύνολο των νομοθετημάτων που αναγράφονται στις επιγραφές, καθώς αυτές έχουν βρεθεί αποσπασματικά και πρέπει να καθαριστούν και να ενωθούν, ώστε να δώσουν πλήρες κείμενο και πληροφορίες. Ωστόσο, ένα συγκεκριμένο που έχει ήδη διαβαστεί αναφέρεται στην υποχρέωση των πολιτών να μην αφήνουν τους αγρούς τους άκαρπους και ακαλλιέργητους περισσότερο από τρία χρόνια.
Η ανασκαφική σκαπάνη εντόπισε επίσης ελληνιστικά και ρωμαϊκά οικοδομήματα, κυρίως οικίες, κατεστραμμένα από σεισμούς ή οικοδομημένα αμέσως μετά. Οι οικοδομικές φάσεις είναι επάλληλες και σε καθεμιά χρησιμοποιείται οικοδομικό υλικό από προηγούμενες.
Στα ελληνιστικά κτίσματα εντοπίστηκαν κλίβανοι, δηλαδή εργαστήρια κεραμικής και τερακότας, στα οποία κατασκεύαζαν πάρα πολύ ενδιαφέροντα πλακίδια με εγχάρακτες θεότητες επάνω όπως οι Κουρήτες, η Κυβέλη, η Αρτεμις και άλλες. Οι κάτοικοι της Αρχαίας Ελεύθερνας τα είχαν στα σπίτια τους σαν φυλαχτά. Επίσης, δόθηκε ιδιαίτερο βάρος στα ελληνιστικά τείχη, ένα τμήμα των οποίων είχε βρεθεί στο δυτικό μέρος της πόλης από το 1897. Οπως διαπίστωσαν, αλλού είχε τείχος και αλλού χρησιμοποιούνταν ως τείχος οι τοίχοι των σπιτιών.
Ευρήματα από την πόλη της Ελεύθερνας και το νεκροταφείο της Ορθής Πέτρας, και ανάμεσά τους τα πολύχρυσα κτερίσματα στους τάφους των ιερειών και τα σημαντικά από τους τάφους πολεμιστών, θα μπορεί το κοινό να θαυμάσει στο νέο μουσείο, που κατασκευάστηκε με κονδύλια ΕΣΠΑ (ξεκίνησε το 2011) και είναι έτοιμο. Για να εγκαινιαστεί χρειάζεται να στελεχωθεί καταλλήλως και να αποκτήσει προϋπολογισμό.
Αγγελική Κώττη
akotti@otenet.gr
πηγή
