Ο εμβολιασμός, ως βασικό μέτρο πρωτογενούς πρόληψης στην κοινότητα, αποτελεί βασικό πυλώνα στην ατομική αλλά και συλλογική ασπίδα προστασίας. Τα εμβόλια προστατεύουν το ίδιο το άτομο και έμμεσα τους άλλους, ιδιαίτερα όσους είναι ευάλωτοι σε ασθένειες ή πάσχουν από σοβαρά χρόνια νοσήματα. Η ανοσοποίηση μέσω των εμβολιασμών έχει αναγνωριστεί ως μια από τις πιο αποδοτικές παρεμβάσεις δημόσιας υγείας.
Απευθύνομαι στον Προσωπικό Γενικό/Οικογενειακό Ιατρό μου;
Σημαντικό και αναγκαίο είναι να απευθυνόμαστε στον Γενικό/Οικογενειακό Ιατρό μας, τόσο για τον εμβολιασμό -δηλαδή πότε και με ποιο εμβόλιο, όσο και για την εξέταση, θεραπεία παρακολούθηση σε περίπτωση νόσησης, ιδιαίτερα αν έχουμε συννοσηρότητες. Ο ρόλος του είναι καθοριστικός στην προαγωγή υγείας και ευημερίας μας, καθώς βασίζεται στην ενσυναίσθηση και στην αφοσίωση προς τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Η εξειδίκευση των Γενικών/Οικογενειακών Ιατρών τους καθιστά στον πυρήνα της υγειονομικής φροντίδας μια αξιόπιστη πηγή υποστήριξης για άτομα και οικογένειες.
Πότε μας προτείνει ο Προσωπικός Γενικός/Οικογενειακός Ιατρός μας να κάνουμε το εμβόλιο της γρίπης;
Ο αντιγριπικός εμβολιασμός είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος πρόληψης της γρίπης και των επιπλοκών της. Ο εμβολιασμός για την εποχική γρίπη συνιστάται καθ’ όλη τη διάρκεια της ψυχρής περιόδου, αρχής γενομένης από τα μέσα Οκτωβρίου. Ο ανθρώπινος οργανισμός χρειάζεται 2 εβδομάδες, από τη στιγμή του εμβολιασμού, για να σχηματίσει αντισώματα κατά του ιού.
Τι είναι η γρίπη;
Η γρίπη είναι μία σποραδική, επιδημική ή πανδημική μεταδοτική ιογενής νόσος που προκαλείται από διάφορους τύπους ιών, συμπεριλαμβανομένων των A, B ή C. Μπορεί να έχει μέτριες έως σοβαρές συνέπειες και μερικές φορές μπορεί να υπάρξουν ακόμη και θάνατοι από τον ιό της γρίπης. Ξεκινά ξαφνικά με πιο επιθετικά συμπτώματα, σε σύγκριση με ένα κοινό κρυολόγημα, όπου τα συμπτώματα μπορεί σταδιακά να αυξηθούν σε ένταση. Η περίοδος επώασης κυμαίνεται μεταξύ 1 και 4 ημερών και η μόλυνση άλλων ατόμων μπορεί να συμβεί ακόμη και πριν από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη γρίπη, μόνο ορισμένα αντιιϊκά φάρμακα, τα οποία χρησιμοποιούνται αλλά με περιορισμούς. Η φαρμακευτική αγωγή κατά της γρίπης είναι αποτελεσματική μόνο εάν ληφθεί εντός των πρώτων 24-48 ωρών από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Δεν σταματά τη νόσο, αλλά συντομεύει τα αρχικά συμπτώματα, όπως πυρετό, πονοκέφαλο ή μυϊκό πόνο.
Ποια είναι τα συμπτώματα της γρίπης;
Τα συμπτώματα της γρίπης δεν εξαρτώνται μόνο από την ηλικία, αλλά από τον κάθε οργανισμό και πώς είναι προετοιμασμένος να αντισταθεί σε έναν ιό. Προφανώς, τα άτομα με ισχυρότερη ανοσία μπορεί να επηρεαστούν λιγότερο ή να αναπτύξουν μια πιο ήπια μορφή της νόσου, σε σύγκριση με τα άτομα με ανοσοκαταστολή. Μπορούμε να παρατηρήσουμε τα συμπτώματα της γρίπης, εξίσου, σε άλλα εποχικά κρυολογήματα ή στη νόσο του CoVid-19 ή σε ορισμένους τύπους πνευμονίας. Η γρίπη είναι μια ασθένεια που επηρεάζει ολόκληρο το σώμα, δεν σταματά σε ορισμένες περιοχές του σώματος και μπορεί να προκαλέσει πνευμονία με σοβαρή εξέλιξη, γι’ αυτό και ακούμε συχνά για άτομα που διασωληνώνονται λόγω σοβαρής αναπνευστικής ανεπάρκειας. Μεταξύ των πιο κοινών συμπτωμάτων της γρίπης αναφέρουμε τον υψηλό πυρετό/ρίγη, βουλωμένη μύτη, ξηρό βήχα, πονοκέφαλο και μυϊκούς πόνους.
Πότε διενεργείται εργαστηριακή διάγνωση γρίπης;
Πρέπει να γίνεται στα σοβαρά κρούσματα γριπώδους συνδρόμου που νοσηλεύονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) ή είναι σε μηχανική υποστήριξη αναπνοής στην κλινική εν αναμονή κλίνης σε ΜΕΘ. Εργαστηριακή διάγνωση γρίπης δεν απαιτείται για την χορήγηση αντιιϊκής θεραπείας.
Τι είναι το εμβόλιο της γρίπης;
Ο συνδυασμός των εμβολίων αλλάζει κάθε χρόνο επειδή ο ιός της γρίπης είναι ασταθής και μεταλλάσσεται αρκετά συχνά. Υπήρχε ένας συνδυασμός 4 στελεχών μέχρι στιγμής, αλλά φαίνεται ότι θα επιστρέψουμε στον αριθμό των τριών στελεχών, καθώς ένα από τα παλιά στελέχη δεν ανιχνεύεται πλέον. Κάθε χρόνο παρασκευάζεται ένα εμβόλιο το οποίο περιέχει τα κύρια κυκλοφορούντα στελέχη της προηγούμενης σεζόν.
Πότε γίνεται το εμβόλιο της γρίπης;
Το εμβόλιο της γρίπης συνιστάται να χορηγείται από τα μέσα Οκτωβρίου και να συνεχίζεται καθ’ όλη την περίοδο φθινοπώρου/χειμώνα, ακόμη και αν έχουν ξεκινήσει τα κρούσματα της νόσου. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ασπίδα αντισωμάτων για την άμυνα του οργανισμού μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο 2 εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό. Η διαδικασία σχηματισμού αντισωμάτων είναι μακροχρόνια και γι’ αυτό εμείς οι Γενικοί/Οικογενειακοί Ιατροί συνιστούμε τον εμβολιασμό νωρίτερα, για να προστατευόμαστε από τη στιγμή που θα αρχίσει να κυκλοφορεί ο ιός της γρίπης.
Ο χρόνος έναρξης του επιδημικού κύματος της εποχικής γρίπης δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια, η διαχρονική όμως παρακολούθηση της νόσου στην Ελλάδα δείχνει ότι η δραστηριότητα της εποχικής γρίπης συνήθως αρχίζει να αυξάνεται κατά τον Ιανουάριο ενώ η κορύφωσή της καταγράφεται κυρίως Φεβρουάριο έως και τέλη Μαρτίου, μετά τον οποίο αρχίζει να μειώνεται η κυκλοφορία του ιού.
Σημαντικά μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης της γρίπης είναι η συστηματική εφαρμογή μέτρων ατομικής υγιεινής π.χ. συχνό πλύσιμο χεριών, η απομόνωση των πασχόντων και η αποφυγή συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά έχουν μερική απόδοση και παρότι σημαντικά δεν επαρκούν. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόληψης είναι ο εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο, το οποίο όταν χορηγηθεί σωστά και έγκαιρα, προφυλάσσει από τη μετάδοση του ιού της γρίπης, συμβάλλει στην προστασία από τις σοβαρές επιπλοκές της γρίπης καθώς και κατά επέκταση στη μείωση απουσιών από την εργασία, το σχολείο και κάθε άλλη κοινωνική εκδήλωση. Κατά την περίοδο 2023-2024, η πλειονότητα των ασθενών που νοσηλεύτηκαν σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) ή απεβίωσαν με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη, δεν είχαν κάνει το αντιγριπικό εμβόλιο, παρ’ ότι ανήκαν σε ομάδα αυξημένου κινδύνου για την οποία συστήνεται ο εμβολιασμός.
Συγχορήγηση με το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού
Το αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί και την ίδια μέρα με το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού, αλλά σε διαφορετικά ανατομικά σημεία, όπως και οποιαδήποτε άλλη μέρα πριν και μετά το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού.
Ποιος πρέπει να κάνει το εμβόλιο της γρίπης;
Ο εμβολιασμός απευθύνεται σε όλο τον πληθυσμό, με εξαίρεση τα βρέφη κάτω των 6 μηνών, στα οποία δεν χορηγείται το αντιγριπικό εμβόλιο. Οι συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) απευθύνονται σε ορισμένες ομάδες κινδύνου, επειδή υπάρχουν κατηγορίες ανθρώπων που είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στη γρίπη και που μπορεί να υποφέρουν από σοβαρές μορφές ασθενειών. Στην κατηγορία των ατόμων υψηλού κινδύνου εντάσσονται μικρά παιδιά, έως 5 ετών, αλλά και άτομα που πάσχουν από ορισμένες παθήσεις, όπως αναπνευστικές παθήσεις, καρδιοπάθειες, αυτοάνοσα νοσήματα, καρκίνο κα.
Το εμβόλιο της γρίπης συνιστάται σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των εγκύων ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωΐδες και θηλάζουσες, των ηλικιωμένων καθώς εκτίθενται περισσότερο λόγω χαμηλής ανοσίας (η ανοσία μειώνεται με την ηλικία), σε άτομα με ανοσοκαταστολή και σε άτομα που εργάζονται σε περιβάλλον όπου είναι εκτεθειμένοι, για παράδειγμα ιατρικό προσωπικό κα.
Δωρεάν εμβόλιο γρίπης προσφέρεται στη Ελλαδα σε άτομα άνω των 45 ετών που πάσχουν από διάφορες ασθένειες, όπως χρόνια καρδιαγγειακά, νεφρικά, ηπατικά, νευρολογικά, ογκολογικά, αυτοάνοσα νοσήματα, συγγενείς δυσπλασίες, παθήσεις νευρολογικές κα. Επίσης, το εμβόλιο της γρίπης χορηγείται δωρεάν στη Ελλάδα για άτομα άνω των 60 ετών, ακόμη κι αν δεν πάσχουν από κάποια χρόνια πάθηση.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι για ηλικιωμένους ασθενείς άνω των 65 ετών υπάρχει ειδικό εμβόλιο σε ισχυρότερη δόση, με τέσσερις φορές περισσότερα αντιγόνα γιατί η ανοσία σε αυτή την ηλικία είναι χαμηλότερη και χρειάζεται εμβόλιο που θα τους δώσει τον ίδιο τύπο άμυνας, μέσω μιας δόσης αντισωμάτων, όπως στους ενήλικες.
Πού γίνεται το εμβόλιο της γρίπης;
Ο εμβολιασμός αποτελεί «ισχυρό όπλο» στη φαρέτρα της πρόληψης. Η πρόληψη της νόσου με πρωταγωνιστές τα εμβόλια, αποτελεί εξ’ ολοκλήρου αρμοδιότητα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Το εμβόλιο μπορεί να συνταγογραφηθεί δωρεάν από τον Προσωπικό Γενικό/Οικογενειακό Ιατρό σας, ανεξαρτήτως ασφαλιστικής κάλυψης ή μη και ταμείου.
Πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο της γρίπης;
Ο σωτήριος αντίκτυπος του εμβολίου της γρίπης είναι σημαντικός. Στην Αμερική εκτιμάται ότι ο εμβολιασμός απέτρεψε 64.000 θανάτους που σχετίζονται με τη γρίπη από την περίοδο γρίπης 2010-2011 έως την περίοδο γρίπης 2022-2023. Επειδή ορισμένοι πληθυσμοί (π.χ. ηλικιωμένοι, ασθενείς που είναι ανοσοκατεσταλμένοι) συχνά εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά αποτελεσματικότητας του εμβολίου, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα άτομα με άθικτο ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. παιδιά, νεότεροι ενήλικες) να κάνουν το εμβόλιο της γρίπης κάθε χρόνο. Παρέχοντας παθητική προστασία σε πληθυσμούς υψηλότερου κινδύνου, αυτές οι ομάδες μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της συνολικής επιβάρυνσης της νόσου της γρίπης.
Είναι ασφαλές το εμβόλιο της γρίπης;
Η ασφάλεια του εμβολίου της γρίπης παρακολουθείται στενά κάθε χρόνο και μέσω των συστημάτων φαρμακοεπαγρύπνησης που λειτουργούν διεθνώς δεν έχουν καταγραφεί σοβαρές συστηματικές παρενέργειες του αντιγριπικού εμβολίου.
Προσωπικοί Γενικοί/Οικογενειακοί Ιατροί, Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας & Εμβολιασμοί
Οι Γενικοί/Οικογενειακοί Ιατροί κατέχουν αδιαμφισβήτητα κεντρικό ρόλο στο δημόσιο σύστημα παροχής υγείας και φροντίδας παγκοσμίως. Εξ ορισμού η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας απευθύνεται σε όλους ασθενείς αλλά και υγιείς με στόχο να κερδίσουν πολλά χρόνια «καλής» υγείας, μακριά από αρρώστιες που μπορούν να προληφθούν με τον εμβολιασμό ή την έγκαιρη ανίχνευση, πριν ακόμη δώσουν συμπτώματα.
Σε όλα σχεδόν τα συστήματα υγείας που βασίζονται στην δημόσια Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, κεντρικό ρόλο για τη σωστή της λειτουργία έχει ο Γενικός/Οικογενειακός Ιατρός. Μπορεί να εξασφαλίσει και να συντονίσει τη συνέχεια της πρόληψης, ανίχνευσης, αντιμετώπισης, διατήρησης, βελτίωσης και αποκατάστασης της υγείας του πολίτη. Έτσι επιτυγχάνεται η κοινωνική ευεξία και χρησιμοποιώντας μια προσωποκεντρική, με επίκεντρο τον ασθενή, μορφή φροντίδας μπορεί να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των χρηστών υπηρεσιών υγείας, διασφαλίζοντας το σεβασμό στην αυτονομία και την αξιοπρέπειά τους.
Ο Προσωπικός/Οικογενειακός Ιατρός παρέχει στους ασθενείς του όλα τα προβλεπόμενα μέτρα πρόληψης των ασθενειών και τους φροντίζει συνολικά για κάθε θέμα υγείας τους, μειώνοντας την ανάγκη αναζήτησης ιατρικής φροντίδας στα ιατρεία επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων του, οδηγώντας σε σημαντική αποσυμφόρηση των νοσοκομείων, διευκολύνοντας με αυτό τον τρόπο την λειτουργία τους.
Η πρόληψη της νόσου, με πρωταγωνιστές τα εμβόλια, αποτελεί εξ ολοκλήρου αρμοδιότητα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Οι εμβολιασμοί λειτουργούν ως ασπίδες προστασίας του πληθυσμού και κρίσιμο μέτρο πρωτογενούς πρόληψης, πρέπει να διενεργούνται ως ιατρική πράξη, με συγκεκριμένες ενδείξεις, αντενδείξεις, παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις, όπως αρμόζει στα πλαίσια της ιατρικής ευθύνης, και υλοποιούνται σε όλο τον κόσμο από τους Γενικούς/Οικογενειακούς ιατρούς της κοινότητας. Ειδικότερα, οι μαζικοί εμβολιασμοί όπως τη γρίπης ή κατά του κορονοϊού, αποτελώντας εξέχοντα ζητήματα δημόσια υγείας και ασφάλειας, απαιτούν ειδικούς χειρισμούς και σχεδιασμούς που θα αυξάνουν τη συμμετοχή και θα ελέγχουν τις διαδικασίες, για την αποτροπή επιδημιών.
Επομένως, σε μία προοδευτική και σύγχρονη κοινωνία υπό ομαλές συνθήκες, οι πολίτες έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν υπεύθυνα και ορθά ένα από τα πιο αποτελεσματικά όπλα της ιατρικής επιστήμης, όπως είναι τα εμβόλια και ειδικότερα το εμβόλιο της γρίπης. Οι Γενικοί/Οικογενειακοί Ιατροί έχουν τη γνώση και την εμπειρία και γνωρίζουν πώς να δημιουργούν πρόσβαση στον εμβολιασμό, πως να αντιμετωπίσουν τη διστακτικότητα των εμβολιασμών και πώς να μεταφέρουν το μήνυμα της φροντίδας για την υγεία του συνόλου των συμπολιτών μας.
Οι Γενικοί/Οικογενειακοί Ιατροί των Περιφερειακών Ιατρείων και Κέντρων Υγείας του νομού μας, παρέχουν ποιοτικές υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε όλους τους πολίτες με ιδιαίτερο βάρος στην ενημέρωση, στην αγωγή και προαγωγή της υγείας, αναπτύσσοντας ισχυρές σχέσεις εμπιστοσύνης, οι οποίες λειτουργούν ως μέσο ενθάρρυνσης και ενδυνάμωσης για τα άτομα και τις κοινότητες.
