Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης
Ενώ ο παγκόσμιος πανικός για την εξάπλωση του κορωνοϊού διογκώνεται (δίκαια ή υπερβολικά, ο χρόνος θα δείξει), η συζήτηση ήρθε, όπως ήταν επόμενο, και στο θέμα της θείας κοινωνίας.
Εκτός των άλλων, διαβάζουμε τα εξής:
1) «Κοροναϊός: Σάλος με λοιμωξιολόγο που δήλωσε πως “όσοι θέλουν να κοινωνήσουν δεν πρέπει να φοβούνται”. Αίσθηση έχει προκαλέσει μια δημόσια δήλωση καθηγήτριας λοιμωξιολογίας του ΕΚΠΑ [Πανεπιστημίου Αθηνών] σχετικά με την θεία κοινωνία. Όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφους σχετικά με το αν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης από την μετάληψη στην εκκλησία, η κα Ελένη Γιαμαρέλλου απάντησε, μεταξύ άλλων, πως “τα άτομα που θέλουν να κοινωνήσουν δεν πρέπει να φοβούνται ότι από τη θεία κοινωνία μπορεί να μεταδοθεί ποτέ μικρόβιο” (…)» (από εδώ).
2) «Την αντίδραση της Ομοσπονδίας Νοσοκομειακών Γιατρών προκάλεσαν οι δηλώσεις της καθηγήτριας λοιμωξιολογίας του ΕΚΠΑ Ελένης Γιαμαρέλλου, ότι ο κοροναϊός δεν κολλάει από την Θεία Λειτουργία. Οι νοσοκομεiακοί γιατροί κάνουν λόγο για παραπληροφόρηση της κοινής γνώμης σε σοβαρά θέματα δημόσιας υγείας. Με ανακοίνωσή της η Ομοσπονδία των Νοσοκομειακών γιατρών μιλά για απαράδεκτες τοποθετήσεις επιστημόνων (…) Γι’ αυτό συνιστώνται τα αναγκαία προφυλακτικά μέτρα. Οι συστάσεις αυτές φυσικά και δεν περιλαμβάνουν εξαιρέσεις για λόγους θρησκευτικούς, μυστηριακούς ή μεταφυσικούς» (από εδώ).
3) «Την ώρα που επιστήμονες εκφράζονται με σοβαρότητα και ψυχραιμία σχετικά με το ζήτημα του νέου κορονοϊού και ειδικότερα με το αν αυτός μεταδίδεται από τη Θεία Κοινωνία, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης καταφέρεται με αήθεις χαρακτηρισμούς απέναντι σε όσους συνεχίζουν να συμμετέχουν στα μυστήρια της Εκκλησίας. Στο πλαίσιο συζήτησης στη Βουλή, ο κ. Πολάκης χαρακτήρισε “Χριστιανοταλιμπανισμό” το γεγονός πως απαγορεύθηκαν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις αλλά όχι η “Αγία Μετάληψη από το ίδιο κουτάλι” και αυτό σύμφωνα με τον ίδιο “για να μην μουτρώσουν οι ιερωμένοι” όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ενώ κάλεσε τον αρμόδιο φορέα του υπουργείου να βγάλει άμεσα τη σχετική ανακοίνωση» (από εδώ).
***
Ας εξετάσουμε το ζήτημα χωρίς προκαταλήψεις. Η βεβαιότητα ημών των χριστιανών ότι μέσω της θείας κοινωνίας δεν μεταδίδεται ούτε ο κορωνοϊός ούτε καμία άλλη μεταδοτική ασθένεια δεν οφείλεται σε «λόγους θρησκευτικούς, μυστηριακούς ή μεταφυσικούς», όπως έχει την εντύπωση η Ομοσπονδία των Νοσοκομειακών Γιατρών, καθώς αναφέρεται στο δημοσίευμα, αλλά στα εμπειρικά δεδομένα. Και η κα Γιαμαρέλλου είναι προφανές ότι μιλάει με βάση αυτά τα δεδομένα και όχι απλώς με βάση τις πεποιθήσεις της. Μάλιστα, όσοι ανησυχούν για τη θεία κοινωνία, μπορούμε να πούμε ότι αρνούνται τα δεδομένα και εκείνοι μιλούν με βάση τις πεποιθήσεις τους.
Το ότι δεν μιλάμε με βάση μεταφυσικές πεποιθήσεις φαίνεται από το ότι κανείς δεν λέει ότι δεν υπάρχει περίπτωση μετάδοσης του ιού λόγω του συγχρωτισμού και του συνωστισμού μέσα στους ναούς ή από τον ασπασμό των ιερών εικόνων και των άλλων ιερών αντικειμένων της Εκκλησίας. Έτσι, ο μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος π.χ. (φυσικός επιστήμονας, ως γνωστόν), σε ανακοίνωσή του, μεταξύ άλλων έγραψε: «…Όσοι έχουν συμπτώματα γρίπης, βήχα, φτέρνισμα, πυρετό, ίσως κάποια κακουχία, πόνο στον λαιμό, καλό είναι να αποφύγουν να έρχονται στις ακολουθίες για όσο καιρό χρειάζεται η αποκατάσταση της υγείας τους, ώστε και οι ίδιοι να προστατευθούν και τους υπόλοιπους να προστατεύσουν από ανεπιθύμητες εξελίξεις. Η Εκκλησία εύχεται [=προσεύχεται] και “υπέρ των εν ασθενείαις κατακειμένων”, αλλά και “υπέρ των δι’ ευλόγους αιτίας απολειφθέντων”, για όσους είναι ασθενείς και για όσους απουσιάζουν δικαιολογημένα από τή σύναξη. Οι υγιείς προσεύχονται για τους ασθενείς από τον ναό και οι ασθενείς για τους υγιείς και τον εαυτό τους από το σπίτι» (ολόκληρο εδώ).
Ο μητροπολίτης Κορέας Αμβρόσιος, επίσης, σε μια χώρα σφόδρα πληγείσα από τον ιό, έγραψε: «…Γι’ αυτό τον λόγο παρακαλούμε όλους τους πιστούς να ακολουθήσουν τις κάτωθι οδηγίες μέχρι την λήξη του προβλήματος:
1. Κατά την διάρκεια της θείας Λατρείας στους Ιερούς Ναούς μας όλοι οι πιστοί θα φορούν μάσκες.
2. Πριν την είσοδό τους στον ναό θα απολυμαίνουν τα χέρια τους με απολυμαντικό που υπάρχει στην είσοδο του ναού.
3. Δεν θα χαιρετούν κανέναν με χειραψία.
4. Δεν θα φιλούν το χέρι των κληρικών.
5. Δεν θα φιλούν τις εικόνες αλλά θα τις προσκυνούν τιμητικά με υπόκλιση.
6. Δεν θα χρησιμοποιούν τα λειτουργικά βιβλία κατά την ώρα της προσευχής.
7. Το Αντίδωρον θα το λαμβάνουν όχι από τον λειτουργό, αλλά μόνοι τους κατά την έξοδό τους από τον ναό.
8. Δεν θα παρατίθεται το κοινό γεύμα αγάπης μετά την θ. Λειτουργία της Κυριακής.
9. Δεν θα γίνονται οι διάφορες συναντήσεις πιστών και κατηχουμένων» (από το ίδιο δημοσίευμα).
Ο λόγος, για τον οποίο επιμένουμε ότι συγκεκριμένα μέσω της θείας κοινωνίας δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης του ιού, είναι ότι η εμπειρία βεβαιώνει ότι ποτέ δεν έχει μεταδοθεί ασθένεια με αυτό τον τρόπο. Αυτό θα έπρεπε να το γνωρίζουν όσοι ανησυχούν και να το λάβουν υπόψιν, άσχετα ότι έρχεται σε αντίθεση με τις δικές τους θρησκευτικές πεποιθήσεις, σύμφωνα με τις οποίες προφανώς η θεία κοινωνία δεν είναι αληθινό σώμα και αίμα Χριστού, αλλά μόνο ψωμί και κρασί που «απλώς συμβολίζουν» το σώμα και το αίμα του.
Υπενθυμίζω ότι αντίστοιχη συζήτηση έγινε προ ετών, λόγω της «γρίπης των χοίρων», και παρότι δεν υπήρξε κάποιο μέτρο περιορισμού ή μετατροπής της συμμετοχής της θείας κοινωνίας, κανένα κρούσμα δεν παρατηρήθηκε.
Για να διαπιστωθεί όμως αν όλα αυτά είναι βάσιμα, νομίζω πως είναι καιρός να γίνει μια επιστημονική μελέτη του ενδεχομένου μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών από το άγιο ποτήριο. Η μελέτη αυτή προτείνουμε να γίνει με μέτρηση δύο στοιχείων:
α) Αν μετά τις μεγάλες γιορτές και τις άλλες ημέρες, κατά τις οποίες οι χριστιανοί συνηθίζουμε να κοινωνούμε κατά χιλιάδες (όπως η Α΄ Κυριακή της Μ. Σαρακοστής, η Μ. Πέμπτη και το Μ. Σάββατο), παρατηρείται στα νοσοκομεία και τις κλινικές αύξηση του αριθμού των ασθενών με μεταδοτικές ασθένειες (γενικώς, γιατί δεν υπάρχει μόνον ο κορωνοϊός, που έχει γίνει τηλεοπτικός αστέρες αυτές τις μέρες).
β) Πόσοι ιερείς με μεταδοτικές ασθένειες νοσηλεύονται κατά καιρούς στα νοσοκομεία και τις κλινικές, δεδομένου ότι όλοι οι ιερείς, μετά από κάθε θεία λειτουργία, με την ίδια «λαβίδα» (το κουτάλι της θείας κοινωνίας) αποτελειώνουν όλη την ποσότητα της θείας κοινωνίας που έχει απομείνει αφού έχουν κοινωνήσει όλοι οι υπόλοιποι χριστιανοί. Το ίδιο μάλιστα συμβαίνει και με τους ιερείς των νοσοκομείων, οι οποίοι κοινωνούν ασθενείς και στη συνέχεια «καταλύουν» (αποτελειώνουν) τη θεία μετάληψη οι ίδιοι.
Αυτά δεν ισχύουν μόνο στη χώρα μας, αλλά και στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, όπου οι ορθόδοξοι χριστιανοί και οι ιερείς τους κοινωνούν μέσα σε πραγματικά θανατηφόρες επιδημίες, όπως η πρόσφατη επιδημία του ιού Έμπολα στη Σιέρα Λεόνε, για την οποία ο ιεραπόστολος π. Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος κλήθηκε να φύγει από τη χώρα και αρνήθηκε, λέγοντας ότι, αν είναι να πεθάνει, ας πεθάνει μαζί με τους ανθρώπους που αγάπησε. Και φυσικά συνέχισε να λειτουργεί και να κοινωνεί τους χριστιανούς και τον εαυτό του – και «ζει και βασιλεύει».
Σε συνέντευξη είπε: «Μόνο οι λειτουργίες της Εκκλησίας επιτρέπονταν και αυτές για λίγες ώρες την ημέρα. Όλες οι άλλες δημόσιες συγκεντρώσεις και δραστηριότητες είχαν απαγορευτεί. Τα πάντα είχαν κλείσει. Τότε άρχισε η διεθνής κοινότητα να βλέπει τη σοβαρότητα της κατάστασης κι άρχισε να στέλνει βοήθεια σε φάρμακα και άλλα αντικείμενα προστασίας, όπως γάντια, μάσκες και αντισηπτικά» (Ζωή και θάνατος στο «σημείο μηδέν» του Έμπολα. Ένας ορθόδοξος ιερέας δίνει το παρόν).
Είμαι βέβαιος ότι, ακόμη και χωρίς μέτρηση, αν από τη θεία μετάληψη μεταδίδονταν ασθένειες, αυτό θα είχε γίνει αντιληπτό εδώ και δεκαετίες, είτε από τους θανάτους των ιερέων, είτε από την εξάπλωση των ασθενειών στους απλούς πιστούς. Και βέβαια η ίδια η Εκκλησία θα είχε αλλάξει τον τρόπο συμμετοχής στο μυστήριο ή έστω τον τρόπο που ολοκληρώνεται από τους ιερείς (δεν θα διακινδύνευε να πεθαίνουν οι ιερείς της κοινωνώντας με την ίδια λαβίδα με τους χιλιάδες άλλους χριστιανούς). Όμως, για να λήξει διά παντός αυτή η συζήτηση, ας γίνει μια σοβαρή τέτοια μέτρηση, ώστε να υπάρχουν επίσημα και έγκυρα επιστημονικά στοιχεία, που θα επιβεβαιώνουν το ζήτημα.
Ας αναφέρουμε, κλείνοντας αυτό το άρθρο, ότι προπαντός σε δύσκολες περιόδους της ιστορίας οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να κοινωνήσουν, για να ενισχυθούν πνευματικά. Συνεπώς, η θεία κοινωνία είναι για μας ένα πνευματικό όπλο. Η λήξη του συναγερμού για τον κορωνοϊό (που εύχομαι να συμβεί σύντομα και να μην έχει αφήσει πίσω του θύματα) περιμένω να προσθέσει άλλο ένα δεδομένο στο ότι «από το Άγιο Ποτήριο κολλά μόνο Χριστό», όπως έγραψε κάποιος μπλόγκερ, και όχι ασθένειες.
Καλή Μεγάλη Σαρακοστή σε όλο τον κόσμο, λοιπόν, αδελφοί, και καλή Ανάσταση.
