Η επίσημη μετάφρασή της λέξης που δεν μπορεί να μεταφραστεί, είναι “αγάπη για την τιμή”. Ωστόσο, όπως αναφέρεται στο άρθρο του BBC με τίτλο «The Greek word that cant’t be translated», αυτή η μετάφραση δεν μπορεί να εκφράσει τις αρετές που “κρύβονται” σε αυτή τη λέξη με τις τέσσερις συλλαβές.
Πρόκειται για τη λέξη “φιλότιμο”. Όλα ξεκίνησαν από το Τολό, όπου ένας Γερμανός συγγραφέας, ο Andreas Deffner κάνοντας διακοπές, έμαθε… κατά λάθος τι σημαίνει η λέξη «φιλότιμο».
Νομίζοντας ότι είναι αδιάθετος, η γιαγιά Βαγγελιώ, ιδιοκτήτρια του καταλύματος όπου έμενε και η κόρη της Ειρήνη, του προσέφεραν ένα πιάτο σπιτική κοτόσουπα. Νωρίτερα τον είχαν ρωτήσει αν είναι καλά, κι αυτός είχε απαντήσει έτσι κι έτσι. Με αυτόν τον τρόπο, ο Andreas άρχισε σιγά σιγά να κατανοεί τι ακριβώς σημαίνει η λέξη “φιλότιμο”.
Το γεγονός ότι, η Βαγγελιώ και η Ειρήνη έσπευσαν να του ετοιμάσουν τη σούπα, θεωρώντας ότι ήταν το ελάχιστο που είχαν να προσφέρουν για να αισθανθεί καλύτερα, τον οδήγησε στο να γράψει το βιβλίο: “Filotimo!: Abenteuer, Alltag und Krise in Griechenland”.
Όσο για το τι απαντούν στο BBC για το «φιλότιμο» οι ίδιοι οι Έλληνες;
«Κάνοντας το σωστό», λέει η γιατρός Πηνελόπη Καλαφάτη.
«Αγαπώντας και τιμώντας τον Θεό και την κοινωνία», απαντά ο ιερέας Νικόλας Παπανικολάου.
«Προσπάθεια για την τελειότητα» λέει ο ηθοποιός Κωστής Θωμόπουλος.
«Βγαίνοντας από τη ζώνη της άνεσής μας για να βοηθήσουμε κάποιον που έχει ανάγκη», λέει η Τατιάνα Παπαδοπούλου, εθελόντρια στο camp προσφύγων στη Μαλακάσα.
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, φαίνεται ότι όχι μόνο η λέξη παραμένει αμετάφραστη, αλλά και ότι οι ίδιοι οι Έλληνες δυσκολεύονται να συμφωνήσουν σε έναν ενιαίο ορισμό.
«Η μυθολογία που συνοδεύει αυτήν την αόριστη ιδέα δεν έχει προηγούμενο. Πράγματι, η λέξη είναι αδύνατο να μεταφραστεί με ακρίβεια σε καμία γλώσσα», εξηγεί ο Βασίλειος Π. Βερτουδάκης, λέκτορας της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Ωστόσο, το φιλότιμο αποτελεί δομικό στοιχείο της ελληνικής ιδιοσυγκρασίας λόγω της μοναδικής στάσης της Ελλάδας σε σχέση με αυτό που αποκαλούμε Δύση».
Ο Βερτουδάκης σημειώνει ότι η λέξη προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «φιλοτιμία», της οποίας η πρώτη επιβεβαιωμένη γραπτή αναφορά χρονολογείται στην αυγή της ελληνικής κλασικής περιόδου (6ος και 7ος αιώνας π.Χ.) στα γραπτά του λυρικού ποιητή Πίνδαρου.
Πηγή: BBC – φώτο Peter Eastland/Alamy
