Τρισεύγενης box. Μιλήστε μας για το έργο, τη διασκευή και τον τίτλο.
Η παράσταση Τρισεύγενης box αποτελεί μια νέα εκδοχή πάνω στην Τρισεύγενη του Κωστή Παλαμά. Ο τίτλος είναι επηρεασμένος από το Pandora’s box, δηλαδή το κουτί της Πανδώρας, που εμπεριέχει όλες τις ανθρώπινες αδυναμίες και αρετές. Η αγγλική λέξη (box) υπερισχύει της ελληνικής (κουτί) σε μια προσπάθεια να δηλωθεί η σύγχρονη ματιά πάνω στο κείμενο, αλλά και να επικοινωθεί στο νεαρότερο κοινό, καθώς αυτό χρησιμοποιεί και κατανοεί όλο και περισσότερες λέξεις ξένης προέλευσης.
Το πρωτότυπο, η Τρισεύγενη, είναι από τα σπουδαιότερα έργα της νεοελληνικής δραματουργίας και το μοναδικό θεατρικό έργο του Παλαμά. Γράφτηκε το 1902 και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1903 από το τυπογραφείο της Εστίας. Το έργο θέλησε να ανεβάσει ο Κωνσταντίνος Χριστομάνος στη «Νέα Σκηνή», στην οποία ο Παλαμάς υπήρξε ιδρυτικό μέλος. Ζήτησε, όμως, από τον Παλαμά να κάνει κάποιες τροποποιήσεις– ιδίως στο φινάλε. Ο Παλαμάς αρνήθηκε -όντας κατά των παρεμβάσεων στο έργο του δραματουργού, πράγμα που επισημαίνει και στον πρόλογο της Τρισεύγενης, «…δεν πρέπει από τη γλώσσα του δραματικού έργου, του γραμμένου από τον ποιητή, τίποτε, μήτε ν’ αλλάζει, μήτε να μετατοπίζει ο υποκριτής»– και το έργο δεν ανέβηκε. Πιθανόν, αυτός να είναι ένας από τους λόγους που ο Παλαμάς δεν ξαναέγραψε άλλο θεατρικό έργο. Η Τρισεύγενη θα κάνει τελικά την πρώτη επίσημη παρουσίαση της, με την έγκριση του ποιητή, στο Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Ροντήρη με την Κατίνα Παξινού στον ρόλο της Τρισεύγενης.
Ποιος είναι ο στόχος της παράστασης;
Ο στόχος της παράστασής μας είναι διπλός: από τη μια να γνωρίσουμε στο κοινό του Ρεθύμνου το αριστούργημα του Παλαμά, και από την άλλη να μιλήσουμε για τους περιορισμούς που ακόμη θέτουν οι μικρές κοινωνίες της περιφέρειας (και όχι μόνο) στα μέλη τους, εμποδίζοντάς τα να επιλέξουν άφοβα τον τρόπο ζωής που επιθυμούν. Πρόθεσή μας, λοιπόν, είναι να σεβαστούμε το πνεύμα και το ύφος του ποιητή -στο μέτρο του δυνατού- αλλά ταυτόχρονα να εκμεταλλευτούμε νέους τρόπους αναπαράστασης, ώστε να μιλήσουμε άμεσα σε κάθε σύγχρονο θεατή, κάθε ηλικίας και αντίληψης.
Η «δική» μας Τρισεύγενη είναι μια γυναίκα του 2024, μια γυναίκα που όπως πολλές στην εποχή μας κακοποιείται λεκτικά και σωματικά και περιορίζεται από την κοινή γνώμη. Μια γυναίκα που βρίσκει συμμάχους, αλλά και εχθρούς, επειδή διεκδικεί το δικαίωμά της στην αυτοδιάθεση και την ελευθερία.
Πώς επιλέχθηκε η Τρισεύγενη;
Ερωτεύτηκα το κείμενο ήδη από τα φοιτητικά μου χρόνια. Με γοήτευσε ο χαρακτήρας, το πείσμα και η δύναμη αυτής της γυναίκας. Από την πρώτη στιγμή, λοιπόν, θέλησα να ασχοληθώ μαζί του. Όμως κάτι με συγκρατούσε- μάλλον δεν ήμουν έτοιμη.
Όταν, επιτέλους, πριν περίπου ένα χρόνο, το αποφάσισα, το έκανα πάνω σε μια παρόρμηση. Με βασάνιζε (τότε και τώρα) η ευκολία με την οποία οι άνθρωποι ασκούν κριτική άκριτα, συχνά χωρίς λόγο, χωρίς καμία λογική, και επηρεάζουν ηθελημένα ή αθέλητα τις ζωές των άλλων. Αναρωτιόμουν… αφού όλους μας έχουν κρίνει και όλοι έχουμε πονέσει από αυτό, γιατί συνεχίζεται; Γιατί τα θύματα γίνονται θύτες με την πρώτη ευκαιρία; Δεν ξέρω γιατί διάλεξα την Τρισεύγενη για να διαπραγματευτώ τα παραπάνω. Ίσως γιατί ήθελα να δικαιώσω τη χαρά της και την αγάπη της για ζωή και ελευθερία που σκοτεινιάζει από τα «λόγια του κόσμου».
Γιατί επιλέξατε να το διασκευάσετε;
Αν και όπως ανέφερα, αγαπώ το πρωτότυπο, ήταν αναπόφευκτο να οδηγηθώ στη διασκευή του κειμένου για να ενισχύσω την αμεσότητά του. Νιώθω, βέβαια, τύψεις απέναντι στον Παλαμά που τίποτα δεν ήθελε να αλλάξουμε και το εξέφραζε με αγωνία και επιμονή, αλλά πιστεύω βαθιά πως οι ιστορίες, οι ήρωες και οι ηρωίδες των θεατρικών έργων είναι πλάσματα ζωντανά και ανεξάρτητα από τους δημιουργούς τους και εξελίσσονται μαζί μας στο χρόνο. Παρόλο, όμως, που την τοποθέτησα στο πουθενά και το παντού του χρόνου, επιθύμησα να κρατήσω ό,τι μπορώ από το ύφος του πολύτιμου λόγου του ποιητή. Αν τα κατάφερα, δεν το γνωρίζω και εύχομαι όσοι τον αγαπούν να με συγχωρήσουν, αν έσφαλα. Ήταν όμως μέσα μου, αδύνατο να την αποκόψω εντελώς από τους τρόπους που της εμφύσησε ο ποιητής στη γλώσσα.
Μιλήσατε για νέους τρόπους αναπαράστασης. Από όσο ξέρουμε, η παράσταση έχει σύγχρονη όψη και χρησιμοποιείτε και την τεχνολογία του video, κάτι που δεν το συνηθίζετε στις παραστάσεις σας. Πώς συμβαδίζει αυτό με ένα κείμενο των αρχών του 20ου αιώνα;
Πιστεύω πως η εξέλιξη της τέχνης του Θεάτρου ακολουθεί (και πρέπει να ακολουθεί, αν θέλει να αφορά το παρόν) την εξέλιξη της τεχνολογίας, συνεπώς αναζητώ σε αυτούς τους νέους δρόμους που ανοίγονται, να βρω και το δικό μου μονοπάτι. Σίγουρα είναι μια δύσκολη διαδικασία για εμένα, και σίγουρα θα υπάρξουν ατέλειες, αλλά σημασία έχει η ειλικρινής προσπάθεια. Σωστά; Τώρα για το αν συμβαδίζει η τεχνολογία με ένα κείμενο του 1902, εγώ απαντώ: γιατί όχι; Τα μεγάλα κείμενα, όπως και οι μεγάλες ιδέες, αντέχουν, πιστεύω, σε κάθε νεωτερισμό και παρέμβαση, αρκεί να υπάρχει λόγος που αυτές γίνονται.
Τις παραστάσεις σας συνήθως ακολουθεί ένα πολυσέλιδο έντυπο με πλούσιο υλικό για το έργο και όχι μόνο. Θα υπάρχει και αυτή τη φορά;
Ναι, φυσικά. Τα θεατρικά προγράμματα είναι πολύ σημαντικά για κάθε παράσταση, αφού αποτελούν το ουσιαστικό αποτύπωμά της. Σε μια τέχνη τόσο εφήμερη, που δε συλλαμβάνεται η ιδέα της ούτε στις βιντεοσκοπήσεις, το έντυπο συνοδεύει την πορεία της, καταθέτοντας τις ιδέες της, αλλά και υπενθυμίζοντας την όψη της και φυσικά αντέχει στο χρόνο. Η αλήθεια είναι πως το κοινό του Ρεθύμνου δεν έχει ακόμη εξοικειωθεί με αυτό -συμβάλλει φυσικά και το επιπλέον αντίτιμο που πρέπει να δώσει, μια και οι εκδόσεις κοστίζουν αρκετά- εντούτοις εμείς επιμένουμε και θα επιμένουμε.
Μιλήστε μας για τους συνεργάτες σας.
Στην παράστασή μας πρωταγωνιστούν 5 υπέροχοι ηθοποιοί επί σκηνής και άλλοι 6 επί της οθόνης (με τη συμβολή αρκετών άλλων από τους σπουδαστές του The Garage Theatre που τους ευχαριστώ θερμά για το χρόνο τους). Επί σκηνής θα δούμε τους: Γιώργο Αλεβυζάκη, Μαριλένα Μελαχροινού, Γιώργο Ξενικάκη, Αντώνη Παλιεράκη και Σοφία Σταθάκη, ενώ στην οθόνη, εμφανίζονται οι: Μαρία Ζαχαράκη, Ανδρομάχη Σαπουντζή, Νικόλας Αλεξανδράκης, καθώς και οι Νικολία Βουρβαχάκη, Αργυρώ Πισκοπάκη και Μαρία Ρακιντζή.
Θα ήθελα όμως ξεχωριστά να αναφέρω τον παραγωγό μας Μάνο Λιουδάκη, για την ακούραστη προσφορά του σε κάθε βήμα και κάθε πτυχή της πορείας μας, αλλά και για τη δημιουργικότητά του που συνέβαλλε ουσιαστικά στο αποτέλεσμα της παράστασης, την Κωνσταντίνα Γιασεμίδου που με το πάθος της και τη διαυγή ματιά της έδωσε άλλη ώθηση στις πρόβες μας, απογειώνοντας στιγμές και διαθέσεις, το μόνιμο συνεργάτη μου στη μουσική, Πρόδρομο Καραδελόγλου, που αντιλαμβάνεται πια ενστικτωδώς τις ανάγκες των παραστάσεών μας και μου προσφέρει μικρά αριστουργήματα, την αγαπημένη φίλη Βίκη Γούσιου που μας χάρισε για άλλη μια φορά τον πολύτιμο χρόνο της, κατεβαίνοντας από τη Θεσσαλονίκη για να πλάσει την εικόνα της παράστασης που ονειρεύτηκα, και το Δημήτρη Κουτά που θα πετάξει από την Αθήνα για να μας «σώσει» με τα μαγικά του στα φώτα!
Η παράσταση ανεβαίνει με την οικονομική υποστήριξη και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Τι σημαίνει αυτό για το The Garage Theatre;
Σημαίνει πολλά! Είναι σίγουρα μια ηθική ικανοποίηση, αφού το θέατρο μας επιχορηγείται για τρίτη φορά (για τη θεατρική έρευνα το 2021: Το τραγούδι ως εργαλείο δραματουργίας, 2021 και για τις θεατρικές παραγωγές: Για Πάντα, 2023 και Τρισεύγενης Box, 2024) και μάλιστα δεύτερη συνεχόμενη, γεγονός που, για εμάς τουλάχιστον, αποδεικνύει πως κάτι κάνουμε καλά. Επιπλέον, σε εποχές τόσο δύσκολες οικονομικά, η ενίσχυση από το Υπουργείο μας δίνει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουμε πιο εύκολα ό,τι ονειρευόμαστε και -και ίσως αυτό να είναι το πιο σημαντικό- να προσφέρουμε αμοιβές, σε ηθοποιούς και συνεργάτες, αξιοπρεπείς και πιο δίκαιες, ανάλογες -όσο γίνεται- με τη δουλειά που προσφέρουν. Γιατί, όπως συχνά αναφέρω, πρέπει να θυμόμαστε πως το θέατρο πέρα από τέχνη είναι και δουλειά- οι συνεργάτες μας εργάζονται και εργάζονται σκληρά.
Να μη ξεχάσουμε όμως εδώ να αναφέρουμε πως η παράσταση γίνεται και υπό την αιγίδα του Δήμου Ρεθύμνου και του Ομίλου Βρακοφόρων Κρήτης, τους οποίους ευχαριστούμε θερμά.
Η παράσταση Τρισεύγενης Box από το The Garage Theatre κάνει πρεμιέρα την Παρασκευή 14 Μαρτίου στις 21.00 και θα παίζεται κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21.00 και Κυριακή στις 19.00 ως και τις 13 Απριλίου.
Συντελεστές:
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Ελένη Δάγκα
Κίνηση – σωματικές ενέργειες: Κωνσταντίνα Γιασεμίδου
Βοηθός σκηνοθέτη: Ανδρομάχη Σαπουντζή
Μουσική: Πρόδρομος Καραδελόγλου
Στίχοι τραγουδιών: Ελένη Δάγκα
Σκηνικός χώρος- Κοστούμια: Βίκη Γούσιου
Φωτισμοί: Δημήτρης Κουτάς
Video: Μαρία Παπαδάκη
Διεύθυνση Παραγωγής: Μάνος Λιουδάκης
Βοηθός παραγωγής: Μαρία Ρακιντζή
Ειδικές ενδυματολογικές κατασκευές: Πόπη Τσιμπισκάκη
Φωτογραφίες: Μάνος Πολιτάκης
Δημιουργικό αφίσας: Symithen Graphics
