ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ματθαίος Ι. Τσιριμονάκης
Βγάνουν ευτύς προκήρυξες, γράμματα και σκορπούσι,
όπου κι αν είνε Χρισιανός να τονε καταλυούσι.
Όπου ‘νιε λίγοι Χρισιανοί τουφέκι δε σηκόνουν,
σαν τα ωζά[1] τση σφάζουνε, σαν τσίχλαις τσοι σκοτώνουν.
Οι κρητικοί σηκόνουνται που ‘χουν μερκά τουφέκια
και λυούν τα παληοκάνταρα[2] και δένουν τα φυσέκια.
Οι Σφακιανοί πρωτοκινούν, απού ‘σαν αντρωμένοι
κ’ εις τα καράβια βρίστουνται, απού ‘σαν μαθημένοι.
Και τω Λακιώτω[3] στέλνουνε σα[4] μια οκκά μπαρούτι,
πού ‘σαν και ‘κείνοι ξακουστοί και τσοι φοβούνται οι Τούρκοι.
Βρίστουν δυό παληοκάνταρα και δένουν τα φυσέκια,
και τρία πήρε ο καθείς, όσ’ είχανε τουφέκια.
Παίρνουν[5] όθεν τα’ Ασκορδαλού[6] μπιρντένι[7] ξεκινούσι,
και το Βροβρίνη[8]βρίστουνε και τόνε καταλυούσι
και τον Καρμίρη[9] φτάνουνε μέσα σ’ ένα αλώνι.
-Χαλάλι σου το αίμα μου μωρέ Μπολαναντώνη[10].
Σηκόνουντ’[11] ούλοι οι Χρισιανοί και τα χωριά πατούσι[12]
κι άλλους επιάνα ζωντανούς κι άλλους εκαταλυούσαν.
Μέσα σ’ τα κάστρη βάνουν τση κ’ εκεί τσοι πολεμούσαν,
δίκηο ‘χανε οι Χρισιανοί και μπαίνει και πανούκλα.
Άρντσι[13] μαζάρι[14] κάνουνε και στέλνουν του Σουλτάνο.
-Η Κρήτη παναστάτησε αφέντη δίχως άλλο.
Και την αρμάδα δεν μπορεί σ’ τη Κρήτη να περάση,
να τωνε στείλη στράτεμμα και ζαερέ[15]να φάσι.
Και γράφει στο Μεμέτ Αλή[16] απού ‘νε στο Μισίρι[17].
-Στείλε σ’ τη Κρήτη στράτεμμα , δεν έχει άλλο χαΐρι[18].
Και στέλνει τον Χασάν πασά με δώδεκα χιλιάδες,
με καβαλάρους[19] και πεζούς , όλο Αρναουτάδες[20].
Σ’ τη Σούδα ξεβαρκάρησε, σ’ το κάμπο τσαντιρόνει[21]
κι ο Σήφακας[22] δε βαγεστά[23] παρά να τον ζιγόνει[24].
Κάνει μεγάλο στράτεμμα, τση Κρητικούς μαζόνει,
βγαίνει και καίει τα χωριά, σ’ τσοι Λάκκους τσαντιρόνει.
Κι από κειδά σηκόνεται σ’ το Θέρισο πετάται[25],
τσοι Λάκκους σαν επάτησε[26],λέει μπλιό δε φοβάται.
Μαζόνουνται οι Χρισιανοί και τονε πολεμούσι
και κάνουν του ‘ναν πόλεμο, πολλούς του καταλυούσι.
Κι από κειδά[27]σηκόνεται σ’ τα Καστρινά[28] να πάη
και πόλεμο του κάνουνε όπου κιαν είχεν πάει.
Σ’ τα Καστρινά ‘ποπανωθίο[29] σ’ ένα χωριό μεγάλο,
του κάμανε οι Χρισιανοί ‘ναν πόλεμο μεγάλο.
[1] Πρόβατα.
[2] Παλιά σταθμά.
[3] Χωριό των Χανίων.
[4] Περίπου.
[5] Κατευθύνονται.
[6] Χωριό των Χανίων.
[7] Αμέσως.
[8] Γενίτσαρος.
[9] Γενίτσαρος.
[10] Οπλαρχηγός των Λάκκων.
[11] Επαναστατούν.
[12] Καταλαμβάνουν.
[13] Αναφορά
[14] Παρακλητική’
[15] Τρόφιμα.
[16] Μεχμέτ Αλή Πασσάς της Αιγύπτου.
[17] Αίγυπτο.
[18] Όφελος, λύση.
[19] Ιππείς.
[20] Αρβανίτες.
[21] Στρατοπεδεύει.
[22] Σήφης Κωνσταντουδάκης Οπλαρχηγός από τον Αποκόρωνα.
[23] Σταματούσε.
[24] Καταδιώκει.
[25] Εκστρατεύει.
[26] Κατέλαβε.
[27] Εκεί ακριβώς.
[28] Περιοχή Ηρακλείου.
[29] Κοντά.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Διατήρησα την σύνταξη και την ορθογραφία των πηγών μου.
Δεν κάλυψα κενά στο νόημα αλλά άφησα το κείμενο την μορφή που το βρήκα.
Μετέφερα λέξεις στην νεοελληνική και προσπάθησα να αναφέρω πληροφορίες για τα πρόσωπα και τους τόπους που αναφέρονται στα ποιήματα.
Αποφεύγω κάθε σχόλιο στα περιγραφόμενα γεγονότα, αφήνοντας τον αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
Πηγές μου:
ΓΙΑΝΝΑΡΑΚΗ ΑΝΤΩΝΗ:ΑΣΜΑΤΑ ΚΡΗΤΙΚΑ 1876.
ΚΡΙΑΡΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ:ΠΛΗΡΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΔΗΜΟΔΩΝ ΑΣΜΑΤΩΝ 1920
ΤΣΙΡΙΜΟΝΑΚΗΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ:ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΠΟ ΚΡΗΣΣΕΣ ΛΕΞΕΙΣ 2019.
ΦΑΦΟΥΤΑΚΗΣ ΠΑΥΛΟΣ:ΣΥΛΛΟΓΗ ΗΡΩΙΚΩΝ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΑΣΜΑΤΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΗΜΩΔΗ ΓΛΩΣΣΑ 1889.
