Υπάρχει ή δεν υπάρχει ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα; Οι υποστηρικτές της κυβερνητικής πολιτικής ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει συγκρίνοντας την Ελλάδα με χώρες όπως το Αφγανιστάν, Σουδάν ή τη Σομαλία.
Και όμως στην Ελλάδα η ανεργία επισήμως είναι στο 26% και ανεπισήμως ξεπερνά το 30%, ενώ στους νέους πλησιάζει το 60%. Πολλές μικρές επιχειρήσεις δεν έχουν καθόλου κέρδη και δεν κλείνουν επειδή οι ιδιοκτήτες τους περιμένουν μήπως αλλάξουν τα πράγματα, αφού έτσι κι αλλιώς δεν έχουν άλλη δουλειά να κάνουν: στην πραγματικότητα είναι και αυτοί άνεργοι. Πάνω από 300.000 νοικοκυριά δεν έχουν καθόλου εισόδημα, καθώς σε πολλές οικογένειες είναι άνεργοι και οι δύο γονείς. Πολύ περισσότερες οικογένειες ζουν κάτω από το όριο φτώχειας καθώς έχουν μειωθεί δραματικά οι μισθοί και τα εισοδήματα. Πολλά νοικοκυριά προσπαθούν να τα φέρουν βόλτα με τις συντάξεις των παππούδων και των γιαγιάδων, κατά πολύ μειωμένες και αυτές. Περίπου 3.000.000 πολίτες είναι ανασφάλιστοι και δεν έχουν πλήρη πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Χιλιάδες επίσης είναι τα νοικοκυριά χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα ή χωρίς θέρμανση. Εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες βρίσκονται σε αδυναμία να πληρώνουν τις δόσεις των δανείων τους, τα λεγόμενα κόκκινα δάνεια: επιχειρηματικά, στεγαστικά ή και καταναλωτικά. Πολλοί έχουν χάσει τις περιουσίες τους και τα σπίτια τους.
Η αύξηση των αστέγων είναι εντυπωσιακή: τους βλέπεις στις μεγάλες πόλεις να κοιμούνται σε χαρτόκουτα. Χιλιάδες παιδιά υποσιτίζονται και πολλά λιποθυμούν στα σχολεία επειδή δεν έχουν ούτε γάλα να πιουν το πρωί. Οι αυτοκτονίες έχουν πολλαπλασιαστεί. Έχουν επίσης σημειωθεί θάνατοι από τις κακές συνθήκες ζωής: π.χ. αναθυμιάσεις από μαγκάλια, ιατρικές παροχές που κόπηκαν απότομα λόγω απροειδοποίητης διακοπής του ηλεκτρικού ρεύματος, θάνατοι ακόμη και από ασιτία ή από το κρύο (αν και εδώ το πρωτογενές αίτιο δεν καταγράφεται και η ιατρική διάγνωση αναφέρει συνήθως «καρδιακή ανακοπή» και τα ανάλογα).
Τα αποτελέσματα θα ήταν πολύ χειρότερα εάν δεν είχε πολλαπλασιαστεί ο αριθμός και η δράση των εθελοντικών θεσμών αλληλεγγύης και κοινωνικής οικονομίας: κοινωνικά ιατρεία, φαρμακεία, παντοπωλεία, δίκτυα χωρίς μεσάζοντες κλπ. Κι ενώ πριν από πέντε χρόνια όσοι απευθύνονταν σε αυτά ήταν κυρίως μετανάστες, τώρα η πλειονότητα είναι Έλληνες. Η Ελλάδα από χώρα υποδοχής μεταναστών μετατρέπεται βαθμιαία σε χώρα αποστολής μεταναστών. Ιδιαίτερα ο αριθμός των νέων επιστημόνων που μεταναστεύουν για να βρουν δουλειά παρουσιάζει γεωμετρική πρόοδο και έτσι η χώρα στερείται σημαντικό επιστημονικό δυναμικό, του οποίου η έλλειψη θα φανεί στο μέλλον όταν θα απουσιάζουν από την προσπάθεια ανασυγκρότησης της χώρας. Άλλωστε και πολλοί από τους μετανάστες των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών που εγκαταστάθηκαν κατά κύματα στη χώρα μετά το 1990 επιστρέφουν τώρα στις πατρίδες τους αδυνατώντας να βρουν δουλειά στην Ελλάδα. Τέλος, μια διάσταση που δεν καταγράφεται συνήθως είναι η απόλυτη απαισιοδοξία των ανθρώπων για το παρόν και το μέλλον τους: τα βλοσυρά και λυπημένα πρόσωπα, τα περιστατικά κατάθλιψης και ψυχικών νοσημάτων που σημειώνουν κατακόρυφη άνοδο.
Και όλα τούτα γίνονται ακόμη πιο εμφανή όταν περάσει κανείς από ορισμένες περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση: δυτικές συνοικίες της Αθήνας, Ελευσίνα, παρυφές ορισμένων μεγάλων πόλεων, ιδιαίτερα της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Σ’ αυτές τις περιοχές οι άνεργοι, οι ανασφάλιστοι και οι φτωχοί εμφανίζουν μεγάλα ποσοστά συγκέντρωσης και σε πολλές αποτελούν την πλειονότητα. Η Ελλάδα της ισχυρής (αριθμητικά και οικονομικά) μεσαίας αστικής τάξης της δεκαετίας του 2000 μετατρέπεται ραγδαία σε χώρα όπου υπερτερούν αριθμητικά οι φτωχοί και οι άνεργοι…
Στην Κρήτη και στο Ρέθυμνο η κατάσταση είναι εξίσου οξυμένη. Η ανεργία ανέρχεται σε ανάλογα ποσοστά με την υπόλοιπη Ελλάδα. Μάλιστα, παρουσιάζει τα μεγαλύτερα ποσοστά αύξησης, συγκριτικά με τις άλλες περιφέρειες, και τούτο σε πείσμα της ανόδου του τουρισμού στο νησί. Σύμφωνα με έρευνα της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου, η μεγάλη αύξηση των ανασφαλίστων έχει οδηγήσει σε αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας στο Νομό. Εξάλλου το Ρέθυμνο και γενικότερα η Κρήτη καταγράφουν τον μεγαλύτερο αριθμό αυτοκτονιών. Στο Ρέθυμνο επίσης καταγράφεται ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά σχολικής διαρροής πανελλαδικά: ξεπερνά το 10% ενώ παρουσιάζει και τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση.
Συνιστούν όλα τα παραπάνω ανθρωπιστική κρίση; Παρακάμπτοντας την γλωσσική αστοχία του όρου (καθώς «ανθρωπιστική κρίση» κατά λέξη σημαίνει κρίση του ανθρωπισμού και όχι κρίση των ανθρώπων) αλλά και την ύπαρξη πολλαπλών ορισμών στη διεθνή συζήτηση, ας μείνουμε στον ορισμό του ΟΗΕ: μια κατάσταση κατά την οποία απειλείται η υγεία, η ευημερία ή και η ζωή μεγάλου μέρους ενός πληθυσμού, και, συνακόλουθα, χρειάζονται έκτακτα μέτρα για να διασφαλιστεί η επιβίωση, η περίθαλψη και η προστασία του πληθυσμού. Μια ανθρωπιστική κρίση χαρακτηρίζεται από απότομη και μεγάλη αύξηση της φτώχειας και της ανισότητας στην πρόσβαση στην εκπαίδευση και σε υπηρεσίας υγείας και κοινωνικής πρόνοιας.
Η σύγκριση με χώρες του τρίτου κόσμου ή με ευρωπαϊκές χώρες πριν από 50 ή 100 χρόνια είναι άστοχη και εκ του πονηρού. Η ενδεδειγμένη σύγκριση οφείλει να γίνεται με τη σύγχρονη Ευρώπη, διότι το μίνιμουμ όριο επιβίωσης είναι διαφορετικό στον δυτικό από τον τρίτο κόσμο. Η διαφορετική ιστορική διαδρομή της Ευρώπης δεν επιτρέπει στους ανθρώπους να επιβιώσουν με τους όρους που ζουν στην Αφρική. Αυτό, λοιπόν, που έχει σημασία για την αποτίμηση της κρίσης είναι το πόσο απότομη και πόσο έντονη είναι η επιδείνωση των συνθηκών ζωής διότι το απότομο της αλλαγής μπορεί να οδηγήσει σε διάρρηξη του κοινωνικού ιστού και σε κοινωνική κατάρρευση. Και τότε η επιστροφή είναι σχεδόν αδύνατη. Οι εξαθλιωμένοι, όσοι χάνουν τη δουλειά τους, το σπίτι τους, την επιχείρηση τους, δεν θα μπορούν να επανέλθουν ακόμη και εάν οι ρυθμοί ανάπτυξης αποκτήσουν θετικό πρόσημο.
Εξάλλου, όπως και αν ονομάσουμε την κατάσταση κρίσης που βιώνουμε, ανθρωπιστική ή όχι, τα γεγονότα δεν αλλάζουν. Πάρα πολλοί συμπολίτες μας δεν έχουν σπίτι, δουλειά, εισόδημα, ικανοποιητική υγειονομική περίθαλψη, δεν μπορούν να ταΐσουν τα παιδιά τους. Επομένως, είναι επιτακτική ανάγκη να ληφθούν άμεσα μέτρα για την ανακούφιση και τη στήριξη των πιο αδύνατων κοινωνικών ομάδων, αυτών που έχουν πληγεί εντονότερα από την κρίση και δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Και, ακριβώς επειδή είναι ζήτημα επιβίωσης για πολλούς συνανθρώπους μας, τα αναγκαία μέτρα πρέπει να ληφθούν ανεξαρτήτως των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας, ακόμη και υπερβαίνοντας τα ταμειακά διαθέσιμα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε στη Θεσσαλονίκη ένα κοστολογημένο πρόγραμμα (αγγίζει τα δύο δις €) άμεσων μέτρων για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από την ανακατανομή εθνικών πόρων και δεσμεύτηκε για την εφαρμογή του. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τα εξής:
Δωρεάν παροχή ηλεκτρικού ρεύματος (έως 3.600 kwh το χρόνο ανά νοικοκυριό) και κουπόνια επιδότησης διατροφής σε όσους ζουν κάτω από το όριο φτώχειας.
Δωρεάν ιατρική περίθαλψη για όλους και δραστική μείωση της συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη για όσους δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε αυτήν.
Εξασφάλιση στέγης για τους άστεγους με την αξιοποίηση παλιών εγκαταλελειμμένων κτιρίων και κλειστών ξενοδοχείων.
Ειδική κάρτα μετακίνησης με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, με μειωμένη έως συμβολική συμμετοχή, για μακροχρόνια άνεργους και διαβιούντες κάτω από το όριο της φτώχειας.
Δραστική μείωση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης δια της εξίσωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης.
Παροχή δώρου Χριστουγέννων ως 13ης σύνταξης στους χαμηλοσυνταξιούχους που παίρνουν σύνταξη κάτω από 700 ευρώ.
Επιπλέον των παραπάνω μέτρων, ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύτηκε στη θέσπιση των παρακάτω μέτρων, σε εύλογο χρονικό διάστημα, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Στήριξης και από πόρους που θα προκύψουν από μια συγκροτημένη προσπάθεια περιορισμού της φοροδιαφυγής και από την επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας και την τόνωση της αγοράς:
Κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και αντικατάσταση του από έναν προοδευτικό φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας.
Επαναφορά του αφορολόγητου στα 12.000 ευρώ.
Ρύθμιση των κόκκινων τραπεζικών δανείων και των χρεών προς το κράτος για όσους έχουν αδυναμία να καταβάλλουν τις δόσεις και αναστολή των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας.
Αποκατάσταση του κατώτατου μισθού στα προ κρίσης επίπεδα, μέτρο που θα οδηγήσει και στην τόνωση της αγοράς.
Επαναπρόσληψη στο δημόσιο όσων απολύθηκαν παράνομα.
Επαναθέσπιση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Τα μέτρα που προτείνουμε και η δέσμευση μας να τα υλοποιήσουμε υπακούει στις προτεραιότητες που θέτουμε. Και για την Κυβέρνηση της Αριστεράς αδήριτη προτεραιότητα είναι οι ανάγκες των ανθρώπων και όχι η αποπληρωμή του δημόσιου χρέους στους κεφαλαιούχους και τις ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό μπορεί να περιμένει.
ΣΥΡΙΖΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
