Ντουρνεράκια. Ένας χορός που χορεύεται στην Κρήτη και έχει πάρει το όνομα του από τους στίχους του ομώνυμου τραγουδιού.
Πρόκειται για το γνωστό (χασαπο)σέρβικο χορό, ο οποίος πέρασε στη δισκογραφία από τον Κώστα Μουντάκη την δεκαετία του 1960 (σε δίσκο 45″ και σε δίσκο – συλλογή 33″). Από αφηγήσεις γνωρίζουμε ότι τουλάχιστον στο νομό Ρεθύμνου, χορεύονταν από τα τέλη του 19ου αιώνα.
Τα παραπάνω στοιχεία είναι γνωστά λίγο πολύ σε αρκετούς κρητικούς. Ποιο είναι όμως το τραγούδι που ταξίδεψε στη βαλκανική χερσόνησο και έφτασε έως και την Κρήτη για να καθιερωθεί ως «παραδοσιακός» χορός;
Πρόκειται για το (παιδικό) σλάβικο τραγούδι «Dunje Ranke» (=Φρέσκο Κυδώνι) το οποίο μπορείτε να ακούσετε εδώ:
και του οποίου οι στίχοι μεταφράζονται περίπου ως:
Πήγαινε σπίτι, φόρεσε το φόρεμα σου, φρέσκο κυδώνι,
Φρέσκα κυδώνια, νωπά κυδώνια, αχλάδια karamanke (τύπος αχλαδιού).
Πήγαινε σπίτι, χτένισου, φρέσκο κυδώνι,
Φρέσκα κυδώνια, νωπά κυδώνια, αχλάδια karamanke.
Ελάτε και πάλι να οδηγήσεις το χορό, φρέσκο κυδώνι,
Φρέσκα κυδώνια, νωπά κυδώνια, αχλάδια karamanke.
Απ’ ότι φαίνεται στους στίχους ως dunje ranke ή φρέσκο κυδώνι εννοείται το νέο κορίτσι. Οπότε ο ελληνικός στίχος που μετέφερε ο Κωστής Μουντάκης στην κρητική δισκογραφία και λέει: «Τα κορίτσια Σερβικά τα λένε Ντουρνεράκια» έχει βάση!
Οι στίχοι στην «κρητική» εκδοχή του τραγουδιού:
Τα κορίτσια Σερβικά τα λένε Ντουρνεράκια
και χορό τον είχανε τα ντελικανιδάκια
Ντουρνεράκια ντουρνεράκια ντουρ και παλαμάκια
Χρόνια περαζόμενα λεβέντες γεροντάκια
όλο χάρη κι ομορφιά με τα κοντά βρακάκια
Μες στσι φτωχογειτονιές και τα στενά σοκάκια
ξεφαντώναμε μαζί όλα τα χωριανάκια
Εποχές αξέχαστες με του σεβντά μεράκια
που χορεύαμε κι εμείς στην Κρήτη Ντουρνεράκια
Αντρες που φορούσανε τριζάτα στιβανάκια
και δαχτυλιδόνανε τα μαύρα τους μουστάκια.
Το τραγούδι έχει εντοπιστεί σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ηχογράφηση του 1927 που στο YouTube έχει τίτλο Φουρνεράκια/Ντουρνεράκια/Dunje Ranke με τον Σωτήρη Στασινόπουλο [γεννήθηκε το 1880 στη Στρέζοβα (σήμερα Δάφνη) της περιοχής Ντάρα Αχαΐας, κοντά στα Καλάβρυτα]:
Στην Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού 3 αναφέρεται ότι το τραγούδι χορευόταν και στην Σκύρο (ως Ντουρνεράτσα) αλλά και στην Αρκαδία.
Στον πίνακα του 1932 του ζωγράφου Θεόφιλου από την Λέσβο, ο λαϊκός ζωγράφος απεικονίζει χορευτές και σημειώνει επάνω: «Ο χορός των Σέρβων παίδων και δεσποινίδων» [αναφερόμενος, προφανώς, και στα δυο νεαρά φύλα των χορευτών].
Κλείνουμε το μικρό αυτό αφιέρωμα, με μία ακόμα εκτέλεση του Дуње ранке (όπως γράφεται στην κυριλλική γραφή του το τραγούδι) από μικρές μαθήτριες:
Κώστας Βασιλάκης
