Με οδηγό μας τον Ηλία Κολοβό, Επίκουρο Καθηγητή Οθωμανικής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, την Τρίτη 15 Μαΐου, μεταφερόμαστε στα μέσα του 17ου αιώνα, όταν η Βενετική Κρήτη περιέρχεται στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Παρακολουθούμε όλα εκείνα τα στοιχεία της επιχείρησης εξοθωμανισμού του αστικού χώρου.
Ξεκινάμε από το κεντρικό σημείο της πόλης, τη σημερινή πλατεία Μικρασιατών, όπου ο Χουσεΐν πασάς χρησιμοποίησε το μοναστήρι των Αυγουστιανών μοναχών για να ιδρύσει το τζαμί που έφερε το όνομά του. Είναι το τζάμι που εμείς λέμε τζαμί της Νεραντζές.
Μαθαίνουμε ότι γύρω του διαμορφώθηκαν μία σειρά άλλων κτιρίων για να εξυπηρετούν σειρά ανάγκες των μουσουλμάνων του Ρεθύμνου. Το τζαμί λειτουργούσε και ως σχολείο, ενώ πιο πέρα ο μεγάλος ναός των Φραγκισκανών μοναχών χρησιμοποιήθηκε από το 1650 για να στεγάσει ένα είδος λέσχης για τη μουσουλμανική ελίτ της πόλης, όπου παρέθεταν τελετουργικά γεύματα.
Περπατάμε στην Παλιά Πόλη (Αραμπατζόγλου, Βερνάρδου, Ρενιέρη, Πατελάρου) και βλέπουμε το στίγμα που άφησαν πολλοί μουσουλμάνοι της Κρήτης: σπίτια με κλειστούς εξώστες για να μπορούν οι χανούμισες να κοιτάζουν έξω από τα καφασωτά παράθυρα χωρίς να τις βλέπουν, κρήνες που εξασφαλίζουν πόσιμο νερό σε κάθε μαχαλά, επιγραφές με την ημερομηνία χαραγμένη τόσο στο χριστιανικό όσο και στο μουσουλμανικό ημερολόγιο και βέβαια την ημισέληνο σε επιγραφές και κιγκλιδώματα.
Φτάνουμε στο σχολείο που σήμερα ξέρουμε ως τουρκικό: είναι το σχολείο που χτίστηκε στο τέλος του 1800 για τα κορίτσια των μουσουλμανικών οικογενειών του Ρεθύμνου. Mε το κτίσμα αυτό βρισκόμαστε ήδη στο 19ο αιώνα, τον αιώνα που χαρακτηρίστηκε από τις μεταρρυθμίσεις που επιχειρήθηκαν στο πνεύμα του δυτικού τρόπου εκσυγχρονισμού.
Την Τρίτη 29 Μαΐου η αρχαιολόγος κ. Πετρούλα Βαρθαλίτου μας ξεναγεί στο ενετικό Ρέθυμνο που τα όριά του εντοπίζονται στις οδούς Δημακοπούλου και Γερακάρη, και στην πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη .
Ξεκινάμε από την πύλη Guora, απομεινάρι της οχύρωσης του Ρεθύμνου των 1540, λόγω της απειλής των Οθωμανών. Προχωρούμε προς το πηγάδι και τα Πεταλάδικα και διαπιστώνουμε ότι από εκείνη την εποχή η ύπαρξη πόσιμου νερού στο κέντρο της πόλης ήταν πολύ σημαντική.
Διασχίζουμε την οδό Εθνικής Αντιστάσεως, από τους σημαντικότερους δρόμους των Βενετών, μία οδική αρτηρία του Ρεθύμνου που παραμένει αναλλοίωτη από τον καιρό της Βενετοκρατίας. Περιδιαβαίνοντας το Ρέθυμνο του 16ου αιώνα συναντάμε τις δύο σπουδαίες εκκλησίες των Βενετών, τη Βασιλική του Αγίου Φραγκίσκου και την εκκλησία της Παρθένου, το σημερινό ωδείο.
Αναμφισβήτητα ο χώρος που φιλοξενεί τα αξιολογότερα μνημεία της βενετικής εποχής είναι η Piazza των Βενετών. Εκεί συναντούμε τη βενετική Loggia, το παλαιότερο ίσως κτίριο της πόλης και το μόνο δημόσιο κτίριο που διασώθηκε από την καταστροφή του 1571, καθώς και την κρήνη Rimondi, τα βρυσάκια .
Mε προσεκτική έρευνα θα ανακαλύψουμε επίσης και τα λιγοστά υπολείμματα του πύργου του ρολογιού στην οδό Αρκαδίου.
Οι περιηγήσεις πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο σχεδίου δράσης που υλοποιείται στο ΣΔΕ Ρεθύμνου και αφορά την επαφή των εκπαιδευόμενων με ιστορικά σημεία της πόλης μας και κατόπιν συνεννόησης με τη διευθύντρια του ΣΔΕ Ρεθύμνου Ειρήνη Αντωνίου.
Ευχαριστούμε από καρδιάς τους ξεναγούς μας σ’ αυτό το ταξίδι πίσω στο χρόνο. Περπατήσαμε πλάι σε κομμάτια της πολύμορφης ιστορίας της πόλης μας και βλέπουμε ήδη την πόλη μας με άλλα μάτια, διαπιστώνοντας τη συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών.
Η εκπαιδευτικός Αγγλικού Γραμματισμού
Εύα Τσικέλη
